Hitler in het poppentheater: de dictator schommelt tussen waanzin en grotesk

Mag je Adolf Hitler uitlachen? Ongetwijfeld. Maar als we ervan uitgaan dat zijn vader, Alois, de achternaam die hij droeg als buitenechtelijke zoon van Maria Anna Schicklgruber had behouden, had de geschiedenis zich wellicht anders kunnen ontwikkelen. "Heil Schicklgruber" – wie had dat nou zonder een lachje geroepen? De werkelijkheid zou anders zijn geweest.

Dit naamverhaal is absoluut een toneelverhaal. De Australische poppenspeler Neville Tranter ontdekte Schicklgruber jaren geleden als kunstvorm en gaf hem een ​​gezicht met een snor om de Hitlerpop tot leven te brengen, ergens tussen melancholie en horror. De 70-jarige Tranter heeft het personage inmiddels overgedragen aan zijn leerling Nikolaus Habjan, die het programma naar eigen inzicht heeft bewerkt en in het Duits heeft vertaald. Samen met zijn partner Manuela Linshalm presenteert hij "Schicklgruber" in het Deutsches Theater Berlin.

Het duo is werkelijk briljant; het publiek ligt aan hun voeten. Habjan doet niet eens een poging om "het Hitler-probleem" te analyseren. Hij duikt rechtstreeks in het dagelijks leven van de Führer in de Berlijnse bunker en schetst zijn laatste dagen tussen machteloze woede en aarzelende, laffe zelfmoord.

Boven kletteren bommen. De kalkaanslag druipt zachtjes van het plafond – maar is ook allang Hitlers brein binnengesijpeld, voor wie de waanzin werkelijkheid is geworden. Met grote blauwe ogen, terwijl hij de vettige haarstreng wegveegt, mijmert en tiert de zieke man met zijn enorme mond. Habjan geeft hem een ​​stem die altijd op het randje van zwijgen staat: Je hebt zeker geen medelijden met hem, maar je wenst hem een ​​snel einde.

Ondertussen kunnen de personages rondom Schicklgruber niet goed kiezen tussen hoop en ondergang. Ze willen volhouden, maar flirten tegelijkertijd met de dood, die zich als een verschrompeld skelet met gretige vingers vastklampt aan de laatste overgebleven nazi-staanders.

Eva Braun is een oude maagd die zich gedraagt ​​als een diva, haar charmes gebruikt als een kameel en de fysieke bevrediging vindt die Adolf haar ontzegt door "Frau Hitler" te roepen, wat ze kort voor haar zelfmoord was geworden.

In het doffe, grijze decor, waarboven de keizerlijke adelaar vermoeid zijn ondergang afwacht, dartelen de andere figuren uit de laatste dagen rond. Goebbels heeft slechts een prothese en loopt mank, razend door de afgrond, met fantasieën over macht voor een toekomst waar niemand meer in gelooft. Ook Göring is nu slechts een tragische figuur in de periferie, die zijn massieve lichaam zinloos over het decor schuift.

De enige slachtoffers van het verhaal zijn de zes Goebbels-kinderen: in onschuldig wit opgesteld, staan ​​ze op een karretje dat steeds weer het podium op wordt geduwd. Tot ze, net als alle andere hoofdpersonen, als poppenlijken op de vloer van het toneel liggen.

Nikolaus Habjan en Manuela Linshalm speelden ook hun rol, en bevrijdden zich van de geesten van de nazikliek. Ze trapten geen moment in de trucs van hun poppen; ze vertelden de gebeurtenissen als vreemden, waarbij ze hun stemmen op groteske wijze vermomden. En ze bewaarden altijd afstand tot de acteurs, hoe graag ze de twee acteurs en poppenspelers ook voor zich wilden winnen.

Er waren daar geen figuren uit de wereldgeschiedenis te zien, maar arme, verwarde figuren, constant bang dat ze de hand waarvan haar leven afhing, zou loslaten. "Ik wil niet sterven. Ik kán niet sterven. Ik niet!", klaagt Schicklgruber eens. Maar niets is eenvoudiger. Tenminste, niet in het theater.