'Jaws': 50 jaar na de film die de cinema voorgoed veranderde

Op 20 juni 1975 bracht een jonge regisseur, amper 28 jaar oud, de film uit die hem naar roem zou lanceren en het moderne blockbustermodel zou vestigen . We hebben het over Steven Spielberg en Jaws.

Deze film, die tegen alle verwachtingen in een kassucces werd, gaf niet alleen een nieuwe betekenis aan spanning, maar bracht ook een viscerale angst voor de oceaan teweeg bij hele generaties. Daarnaast introduceerde het een nieuwe manier om spanning op te bouwen en markeerde het begin van een van de meest invloedrijke carrières in de filmgeschiedenis.

Naast het onderwerp en wat de film voor Spielberg betekende, is Jaws ook een verhaal over de beperkingen van het filmmaken, de improvisatie die voortkomt uit gebrekkige technologie (de mechanische haai bleef maar haperen) en het vermogen van een menselijk team om chaos om te zetten in kunst.

Die mix van magie, spanning en risico is precies wat de nieuwe documentaire Jaws @ 50 van de Franse filmmaker Laurent Bouzereau, een van de meest gerespecteerde stemmen in het veld van de documentairefilm, vastlegt.

Bouzereau staat dicht bij het Spielberg-universum. Al meer dan dertig jaar werkt hij met de regisseur aan tientallen projecten, waarbij hij het creatieve proces achter iconische films zoals ET, Minority Report, West Side Story, Munich en The Fabelmans diepgaand verkent.

Hij regisseerde ook documentaires over sleutelfiguren in de filmgeschiedenis, zoals actrices Natalie Wood en Faye Dunaway, en componist van filmmuziek John Williams. Zijn perspectief gaat verder dan anekdotes: het verdiept zich in de menselijkheid van makers, de esthetische keuzes die een tijdperk kenmerken, en hoe cinema onze cultuur vormt en weerspiegelt.

In Jaws @ 50 reconstrueert Bouzereau niet alleen Spielbergs getuigenissen, maar verweeft hij ze ook met nieuwe stemmen in de filmindustrie : gevestigde regisseurs zoals James Cameron, Jordan Peele, J.J. Abrams en Steven Soderbergh, die reflecteren op de nalatenschap van Jaws. Het resultaat is een eerbetoon dat niet alleen deze filmklassieker viert, maar alles wat hij vertegenwoordigt: de kracht van cinema als collectieve ervaring, als universele taal, als intergenerationele erfenis.

Om het vijftigjarig jubileum te vieren, beleefde de documentaire zijn première op Martha's Vineyard, het eiland ten zuiden van Boston waar Jaws oorspronkelijk werd gefilmd. Op deze locatie werd ook met andere evenementen en tentoonstellingen een eerbetoon aan de film gebracht, die de betekenis van deze klassieker onderstreepten.

In een interview met EL TIEMPO vertelt Bouzereau over zijn relatie met Spielberg, zijn fascinatie voor de wereld achter de schermen, zijn emotionele band met Jaws en de uitdaging om een halve eeuw aan geschiedenis, legendes en liefde voor cinema in één documentaire vast te leggen.

Mijn relatie met hem begon rond de tijd dat ik van New York naar Los Angeles verhuisde, toen er een enorme revolutie in home entertainment plaatsvond dankzij dvd's, laserdiscs, enzovoort. Iemand die met Steven werkte, had gehoord over mijn liefde voor zijn films en dat ik ervaring had met andere aspecten van de filmindustrie. Dus ontmoette ik hem puur toevallig, en hij gaf me de kans om mijn eerste documentaire met Steven te maken. Direct na die documentaire maakte ik er een over Jaws, en dat gaf mijn carrière een kickstart, omdat documentaires in dit vakgebied relevant begonnen te worden... In die zin was ik een beetje een pionier op dat gebied, als ik het zo mag zeggen. Naarmate documentaires steeds meer legitimiteit kregen als manier om verhalen te vertellen en als specifiek genre, gaf Steven me veel kansen.

Ja, ik heb hem veel dingen voorgelegd. Ik heb hem de film over Natalie Wood, Faye Dunaway, John Williams en uiteindelijk deze nieuwe documentaire over Jaws voorgelegd. Dus ja, ik heb de bevoorrechte positie gehad om hem te benaderen met een film waarvan ik denk dat die hem zou kunnen raken. En dit was er zo een.

Ik weet niet meer welke film ik voor het eerst zag, maar ik weet wel dat ik naar de bioscoop ging en constant naar de lichtstraal keek, proberend te achterhalen waar het beeld vandaan kwam. Dus na die film haalde mijn vader me over om naar de projectiecabine te gaan. Toen ik binnenkwam, zei een man: "Ik zal je iets laten zien. Als je een stipje in de rechterbovenhoek van het beeld ziet, betekent dit dat ik de projector moet vervangen." Dus elke tien of vijftien minuten moest ik het doen. Ik had het gevoel dat hij me het grootste geheim ter wereld had verteld. En toen besefte ik dat ik gefascineerd was door wat er achter de schermen gebeurde, meer dan door wat er op het scherm te zien was.

Toen ik 50 werd, was dat een belangrijk moment. Ik stelde mezelf veel vragen: Ben ik nog steeds relevant? Ben ik nog steeds jong? Kan ik nog steeds mensen inspireren? Moet ik met pensioen gaan? En eerlijk gezegd stelde ik mezelf diezelfde vragen over Jaws. Ik dacht: Is deze film nog steeds relevant? Betekent hij nog steeds iets voor nieuwe generaties? Vooral nu we zo gewend zijn aan CGI (computer-generated imagery). En het antwoord voor mij was ja. Dus besloot ik dat het belangrijk was om het te vieren op een manier die waarde zou toevoegen en ons zou helpen begrijpen waarom deze erfenis nog steeds waardevol is. En dat deed ik door met Steven te praten, die me het meest menselijke perspectief gaf op het maken van die film: wat het voor hem betekende, zowel de goede als de slechte.

Natuurlijk. Ik besloot er ook nieuwe regisseurs bij te betrekken die nu profiteren van wat Jaws voor hen heeft gedaan. De première op Martha's Vineyard voelde als een rockconcert. Ik had nog nooit zo'n positieve reactie van het publiek op mijn werk gehad. En daarmee benadrukte ik de impact die deze film nog steeds heeft, en ik vind dat geweldig, want we hebben het over mensen van alle generaties.

Absoluut. En dat gebeurde niet met veel films waarmee ik ben opgegroeid. Jaws is een van de weinige die zich geen zorgen hoeft te maken over zijn nalatenschap. En dat is een wonder, gezien hoe de productie is verlopen. Maar het is niet verrassend, want de film was in handen van een auteur, een ware liefhebber van filmtaal, iemand die deze film omarmde en er een diepmenselijke ervaring van maakte.

Het was ongelooflijk inspirerend om met iedereen te praten, van James Cameron tot Emily Blunt, en met mariene wetenschappers zoals Philippe Cousteau. Door met hen te praten, besef je dat deze film – en de roman van Peter Benchley – veel aspecten van onze cultuur heeft beïnvloed. Het heeft de basis gelegd voor vele filmmakers, wetenschappers en schrijvers. Jaws was een culturele mijlpaal in de cinema en tegelijkertijd een culturele beweging die zich nog steeds verspreidt.

Jaws was de grootste inspiratiebron die ik ooit in mijn creatieve leven heb gehad. Het is de film die me serieus deed nadenken over een filmcarrière, me enthousiast maakte om naar de Verenigde Staten te verhuizen en me ertoe aanzette om op de een of andere manier iets bij te dragen aan de cinema.

Baanzekerheid. Dankzij Jaws heb ik een band met Steven Spielberg kunnen onderhouden en fantastische documentaires kunnen maken die op de een of andere manier de mensen uit die tijd raken.

Ik zou zeggen: allemaal. Als je voor James Cameron, Jordan Peele, Steven Spielberg, JJ Abrams en Steven Soderbergh staat, kun je niet geloven dat je de kans krijgt om te praten over iets dat zoveel voor je betekent en die passie te delen. Je voelt je niet langer zo alleen en je voelt je onderdeel van een beweging en een cultuur die het belang erkent van iets zo impactvol als Jaws.

Ik zal je iets vertellen: een van de eerste films ooit vertoond ging over een trein die op een station aankwam. En waarom waren mensen bang? Niet omdat ze dachten dat de trein over hen heen zou rijden. Het kwam doordat er een perspectief was. Omdat de camera in een specifieke hoek stond. Dat is de taal van de cinema. Als ik een documentaire maak, ben ik geobsedeerd door de hoek, hoe dichtbij of hoe ver weg, of wat erachter zit. De belichting, alles. Want dat is een perspectief. Ik wil dat mensen zich verbonden voelen met wie er spreekt, omdat ze hun ziel binnengaan. Ik ben heel voorzichtig. Dit is een kunstvorm. Documentaire is een vorm van storytelling, en ik voel me zeer bevoorrecht om deel uit te maken van die gemeenschap. En ik hoop dat ik goed werk aflever en dat mijn volgende film net zo uitdagend is.