De bloemlezing biedt sleutels tot het begrijpen van de huidige inheemse transformatie
De bloemlezing biedt sleutels tot het begrijpen van de huidige inheemse transformatie
Morgen wordt in het Samir Flores Huis een presentatie gegeven over het Zoque-territoriumnetwerk waarin wordt nagedacht over de 21e eeuw.
Reyes Martínez Torrijos
Krant La Jornada, maandag 3 november 2025, p. 2
De kritische bloemlezing Thinking about the 21st Century van het Zoque Territory-Network opent de deur naar een begrip van "de grote transformatie die wij als inheemse volken doormaken" en biedt reflecties op hoe de sociale wetenschappen de dekolonisatieprocessen kunnen ondersteunen, aldus een van de auteurs, de historicus Fortino Domínguez Rueda.
In een interview met La Jornada benadrukte de onderzoeker en academicus dat hij met zijn voorstel niet wil vasthouden aan de overtuiging "dat de inheemse bevolking alleen maar plattelandsbewoners of analfabeten zijn, wat nog steeds gebeurt, maar dat dit niet absoluut is. Het gaat erom diversiteit te begrijpen en bijvoorbeeld de seksuele diversiteit van inheemse volken in de steden te gaan zien."
Het boek bevat een selectie artikelen geschreven door socioloog Josefa Sánchez Contreras, communicator Fermín Ledesma Domínguez en Fortino Domínguez, die meer dan tien jaar lang zijn gepubliceerd in onafhankelijke tijdschriften, in La Jornada en het supplement over inheemse kwesties, La Ojarasca, maar ook in andere media zoals Este País, Camino al andar, Radio Zapatista en Avispa Midia, en in nationale en buitenlandse wetenschappelijke publicaties.
De presentatie vindt morgen om 18.00 uur plaats in het Huis van Inheemse Volkeren en Gemeenschappen Samir Flores Soberanes (Mexico-Coyoacán Avenue 343, wijk Xoco), met deelname van Luis Hernández Navarro en Raúl Romero Gallardo.
Domínguez Rueda zei dat de auteurs “aan universiteiten werken, we zijn professoren, etc., maar tegelijkertijd geloven we dat het heel belangrijk is om die banden met de gemeenschappen te verweven en de academische wereld te dekoloniseren.”
De titel behandelt onderwerpen als de klimaatcrisis, de kosmogonie en geschiedenis van Binnizá, Sergio Checo Valdez en de Taniperla-muurschildering, energiekolonialisme, verzet vanuit het Zuiden, neo-inheemse rituelen van de Mexicaanse staat, racisme, het recht op grondgebied, mijnbouw, extractivisme, inheemse cinema ter verdediging van grondgebied, de San Andrés Sacamch'en-dialogen, autonomie, de betekenis van maïs onder het Zoque-volk, de criminalisering van het planten van maïs, de Zoque-diaspora en Covid-19.
De intellectueel van Zoque, die nu in Guadalajara woont, voegde eraan toe dat het boek een soort "capsule voor nieuwe generaties" is, omdat "zij net als wij zullen moeten blijven vechten. Door hen te vertellen: 'Hier laten we jullie een spiegel achter, het is niet eens de hele waarheid of realiteit, maar onze positie, hoe we die creëren', overstijgt het de academische wereld en staat het stil bij de autonomie van volkeren en hoe we het leven in deze crisissituatie weer kunnen opbouwen."
▲ Het boek bevat artikelen van journalist Fermín Ledesma Domínguez, socioloog Josefa Sánchez Contreras en historicus Fortino Domínguez. Foto's uit het boek
De waarde van intellectuelen
De editie brengt de groepen Centro de Lengua y Cultura Zoque samen, die al meer dan 15 jaar actief is in Chapultenango, Chiapas, en het collectief Matzá, bestaande uit Zoques uit de jungle van Chimalapas, Oaxaca.
"We lopen mee met het Nationaal Inheems Congres. Dat verklaart waarom de boekpresentatie plaatsvindt in het Samir Flores Huis, een ruimte die onze Otomi-kameraden bewoonden en die vroeger de faciliteiten van het Nationaal Instituut voor Inheemse Volken was", voegde Fortino Domínguez eraan toe.
Hij erkende de grote waarde van intellectuelen in dit land, en daarom werd Luis Hernández Navarro uitgenodigd, "met wie we al lang in gesprek zijn, dus we wilden zijn perspectief. Het is een voorwendsel om met verschillende mensen in gesprek te gaan en een interessant venster voor mestiezen om te zien hoe we werken en om met hen allemaal in dialoog te gaan."
Vanaf de lanceringsdatum zal het boek gratis te downloaden zijn op de websites van de auteurs: het Zoque Language and Culture Center en het Matza Collective.
Fortino Domínguez benadrukte dat het boek voortkomt uit de erkenning van "ons jarenlange bestaan, dat nu een netwerkgebied is. Daar geloven wij als volkeren in autonomie, omdat we een ruimte hebben waar we jurisdictie kunnen uitoefenen, we hebben autoriteiten, en onze eigen kosmogonie, taal, onderwijssystemen en gezondheidsvormen, met alle kennis van medicinale planten, aangezien de Zoques van de stad ze blijven gebruiken, zoals wij ze hier blijven verbouwen."
De professor merkte op dat hij na zijn universitaire opleiding besefte dat "we niet hoefden te zoeken naar wat we als volkeren al hebben: we maken deel uit van een beschavingsproces; dat wil zeggen, we moeten geloven dat Meso-Amerika, zoals Enrique Dussel zei, een van de zes pijlers van de universele geschiedenis is. Daarom geloven we dat het mogelijk is om niet alleen buiten de staat te leven, maar ook zonder."
We moeten het volledige potentieel van onze gemeenschappen, de boeren, de mensen erkennen... Er is nog een andere ervaring of les die we hebben geleerd: alleen samen weten we alles. Ik ben misschien wel specialist in iets, werk als academicus, geef lezingen aan universiteiten, word geïnterviewd in La Jornada, wat belangrijk is, maar we moeten ook voorzichtig te werk gaan en de verantwoordelijkheid en de posities die we bekleden, begrijpen.
Domínguez Rueda concludeerde dat de editie weerspiegelt wat er is geleerd in het dagelijks leven van de gemeenschappen, “aangepast aan de nieuwe realiteit, maar verankerd in dat collectieve wereldbeeld.”
Vrolijke Macmasters
Krant La Jornada, maandag 3 november 2025, p. 3
“Liliana” was de naam die Cristina Rivera Garza op een met zand gevulde schaal graveerde, die in de derde binnenplaats, die met de sinaasappelbomen, van El Colegio Nacional stond, als onderdeel van de conferentie -performance die de schrijfster en lid van de instelling gisteren gaf met de titel Messen als bladeren: feminicide herschrijven, ze een naam geven in de modder.
Met de inscriptie "Liliana", de naam van haar zus die in 1990 het slachtoffer werd van die misdaad, werd een soortgelijke actie geïnitieerd door honderd aanwezigen bij de activiteit in het kader van de viering van de Dag van de Doden.
Voordat Rivera Garza naar het terras ging om op te treden, vertelde ze, vergezeld door de kunstenaar Saúl Hernández Vargas, over de oorsprong van het project dat haar twee jaar geleden werd opgedragen door het Humboldt Forum (HF) in Berlijn: "Het idee was om een van de vele stukken in hun etnografische collectie te kiezen en deel te nemen aan de serie Objects talk back, samengesteld door de schrijfster Priya Basil."
Deze pakhuizen, onder beheer van de HF, zijn "enorme ruimtes die objecten bewaren die afkomstig zijn van de plundering door het Duitse kolonialisme, aangevoerd vanuit alle denkbare plekken ter wereld. Onze taak bestond uit het kiezen van een of meerdere objecten die ons interesseerden, om ze om te draaien, ze te ondermijnen en die koloniale blik, verantwoordelijk voor hun selectie en reis naar Duitsland, nu zijn versie van de gebeurtenissen te laten vertellen".
Messen en verhalen
Rivera Garza en Hernández Vargas kozen 'kleine voorwerpen' uit de Noord-Amerikaanse sectie, zogenaamde verhalenmessen , die voornamelijk werden gebruikt in de Inuit-gemeenschappen van Zuidoost-Alaska, vooral door meisjes die ze erfden of maakten, met artistieke gravures. Ze gebruikten ze om verhalen te schrijven in de sneeuw of op rivieroevers, in de natte modder, bij waterlopen.
"Dit waren verhalen die je al op jonge leeftijd meekrijgt, als waarschuwingen: ga niet te ver weg, spreek je ouders niet tegen, zorg goed voor je jongere broertjes en zusjes. Ze eindigden meestal met de zin: zo hebben onze voorouders het ons geleerd."
Omdat er geen boek van sneeuw of zand is waar je de pagina naar kunt omslaan, was het noodzakelijk om voortdurend te wissen. "Die spanning tussen inschrijven en onmiddellijk wissen bracht me in verwarring. In veel opzichten is dat wat we doen als we schrijven. Het deed me beseffen dat dit erg lijkt op de voortdurende pogingen die we doen om gendergerelateerd geweld in patriarchale samenlevingen aan de kaak te stellen, die er voortdurend op aandringen deze verhalen het zwijgen op te leggen. Oftewel, ze uit te wissen."
Er zit een generatieve, frisse kant aan uitwissen, namelijk ruimte maken voor een nieuwe inscriptie. Er is ook een negatieve, beperkende, beperkende kant, namelijk wanneer deze uitwissen het gevolg is van machtsoplegging. In deze spanning begonnen we te werken aan de verbinding tussen het mes, de geschiedenis en wat later de transformatie ervan werd: de verhalen over geweld in het algemeen, maar specifiek die over vrouwenmoorden.
Om de historische messen opnieuw te maken, werkte Hernández Vargas niet langer met bot, maar met materialen "die dichter bij huis lagen, zoals messing en koper, die ook sporen dragen van een leerproces, bijvoorbeeld uit het juweliersvak."
Rivera Garza heeft meegedaan aan andere voorstellingen, maar deze vond ze 'heel bijzonder'. Ze presenteerde hem afgelopen juni in het HF in Berlijn en wil hem graag op andere podia vertonen.
"Elk verhaal is een taalperformance . Hoewel ik minder gewend ben mijn lichaam in diverse omgevingen te plaatsen, is het toch een verlengstuk van het geschreven woord. Dat woord dat belichaamd is in anderen en uitnodigt tot het samenbrengen van weer anderen", vertelt ze aan La Jornada.
Hij beschouwt het als onderdeel van een "grote traditie van performance in Mexico en de wereld, in dit geval de deelname aan het ritueel dat zo relevant is. Deze vraag naar het plaatsen van het lichaam, het plaatsen en lokaliseren van jezelf in deze ruimtes, heeft een specifiek gewicht, evenals de manier waarop het zich verbindt met specifieke locaties."
Horrortoerisme analyseert de sociale impact van die industrie
Omar González Morales
Krant La Jornada, maandag 3 november 2025, p. 3
Het boek * Terror Tourism* (Grijalbo) , geschreven door Andy Robinson, is een verzameling beschouwingen over de gevolgen van de massatoerisme-industrie. Door onderwerpen als gentrificatie, culturele verschuivingen en diefstal, en gedwongen verplaatsing aan te kaarten, zet het de lezer aan het denken over de implicaties van het 'wereldburgerschap'.
In een interview met La Jornada legde de schrijver uit hoe belangrijk het is om te heroverwegen hoe toerisme de wereld verandert en hoe het hele samenlevingen beïnvloedt: "Het idee voor het boek kwam bij me op tijdens de COVID-19-pandemie. Ik was thuis in Madrid, een stad die fors heeft geïnvesteerd in toerisme, een standpunt dat veel controverse opriep omdat het, ondanks dat het een goed uitgevoerd model is, 'de stad haar identiteit heeft doen verliezen', aldus de inwoners", aldus de schrijver.
Het boek, bestaande uit twaalf essays, is ontstaan als een manier om opnieuw na te denken over hoe de behoeften van reizigers de lokale bevolking beïnvloeden. Voor zijn werk voor de krant La Vanguardia reisde Andy Robinson naar toeristische bestemmingen om hun impact op lokale culturen te analyseren.
De inleiding richt zich op luchthavens, met name Barajas. Deze locaties dienen als een microkosmos van het kapitalisme; daar zie je een duidelijk voorbeeld van extreme ongelijkheid.
“Ons wordt verteld dat sommige plekken ‘paradijselijk’ zijn; ik draag het tweede hoofdstuk op aan Cancun, een stad die door het toerisme geromantiseerd wordt, maar voor de inwoners ingewikkeld is, omdat de kosten van alles zijn gestegen; zelfs degenen die in andere sectoren werkten, zijn verdrongen om voorrang te geven aan de hotelsector,” verklaarde hij.
Volgens de journalist is cultuur gemanipuleerd tot een handelsartikel. Het profiteert van de toestroom van hulpbronnen, maar wordt uiteindelijk toch aangepast aan de behoeften van toeristen. De Brit stelde hierover: "Je moet Playa del Carmen zien: het heeft een aantal van zijn oorspronkelijke kenmerken behouden, maar we kennen het niet meer door de ogen van de oorspronkelijke bewoners, maar door de ogen van de buitenlanders die het bezoeken." Hij concludeerde: "Toerisme is niet per se negatief, maar we kunnen de gevolgen niet negeren."
Andy Robinson behandelt in het boek ook de crises in Cartagena, Colombia; Machu Picchu, Peru; en Rio de Janeiro, Brazilië, waar het schrille contrast tussen het commerciële gebied en de favela's aan de andere kant van de stad duidelijk is, waar de onzekerheid het dagelijks leven doordringt. "Het contrast is angstaanjagend", concludeert hij.
jornada
