De eerste vrouwelijke chef-dirigent van het Filharmonisch Orkest van Medellín komt met een missie: transformeren met muziek en zorg.

Ana María Patiño-Osorio's relatie met muziek begon thuis in La Unión, Antioquia. Als kind werd ze elke ochtend wakker met het gezang van haar vader terwijl hij panelawater of koffie klaarmaakte, en met een grote thuisstudio waar symfonieën van Mercedes Sosa en Silvio Rodríguez werden afgewisseld.

Op vijfjarige leeftijd ging ze naar de gemeentelijke muziekschool; de lessen op zaterdag vormden het middelpunt van haar week, en op zevenjarige leeftijd was de saxofoon haar eerste officiële instrument. Al snel begon ze intuïtief haar schoolbandleden te "leiden", waarbij ze haar handen bewoog met oprechte nieuwsgierigheid en een overtuiging die haar nooit meer losliet.

Haar academische opleiding bracht haar naar de EAFIT Universiteit, waar haar eerste docent koordirigent Cecilia Espinosa was. Daar ontmoette ze Alejandro Posada, met wie ze jarenlang samenwerkte bij de Iberacademy en het Colombiaanse Jeugdfilharmonisch Orkest.

Hij was tevens assistent van Andrés Orozco-Estrada en beschouwt de Spaanse violist en dirigent Roberto González-Monjas als zijn mentor.

Haar doorbraak in het buitenland kwam met een masterdiploma aan de Zürcher Hochschule der Künste, onder leiding van de vermaarde Johannes Schlefli. Deze combinatie van koorschool, academisch orkest en de veeleisende Zwitserse academische wereld vormde haar speelveld.

Twee jaar geleden is zijn programma vrijwel geheel internationaal geworden: hij heeft wekenlang achtereen opgetreden met het Kroatisch Radio Orkest, het RAI Filharmonisch Orkest in Turijn en met ensembles in Roemenië en Mexico.

Ze droomde echter altijd van een levenslange vriendschap: een carrière in de wereld, constant samenwerken met jonge muzikanten en een blijvende band met Medellín. Haar aanstelling als eerste chef-dirigent van het Filharmonisch Orkest van Medellín (Filarmed) stelt haar, naar eigen zeggen, in staat om "terug te keren zonder de verbinding te verbreken" en die balans te creëren.

Ana María Patiño-Osorio wordt de eerste vrouwelijke chef-dirigent van het Filharmonisch Orkest van Medellín. Ze treedt in november aan en vervangt de Israëlische pianist David Greilsammer, die sinds 2022 de leiding had.

In een interview met EL TIEMPO sprak Patiño-Osorio over haar plannen om het orkest internationaal meer naamsbekendheid te geven en over de mogelijkheid om ruimtes te creëren die de geestelijke gezondheid bevorderen.

We zijn bijna klaar met de planning van ons volgende seizoen, 2026, dat zowel een overgangs- als een gedurfd seizoen zal zijn. Er zullen zes weken intensief met mij aan het roer worden gewerkt, wat onze relatie veel hechter zal maken.

We hebben een betekenisvol repertoire ontwikkeld met een duidelijke boodschap die de flexibiliteit en artistieke discipline van het orkest zal versterken. We verkennen vele stijlen, zodat de groep in elke stijl kan groeien. We versterken de Colombiaanse stemmen – gevestigde solisten in het buitenland – en onderhouden de connectie met Medellín en Latijns-Amerika, en nodigen internationale gasten van topklasse uit.

Ik wil ruimte creëren voor geestelijke gezondheidszorg, niet alleen voor de muzikanten, maar ook voor het administratieve team en, via ons werk, voor de stad. Mijn doel is dat het bijwonen van repetities een prettige en veilige ervaring is; daarvoor is het nodig om openlijk te praten over emotioneel en fysiek welzijn. We blijven ook verbonden met de gemeenschap en werken nauw samen met de jeugd van Medellín.

Ik werk al lange tijd aan mijn eigen mentale gezondheid en ik leef met angst. Door er op een gezonde manier naar te kijken, ben ik een betere dirigent geworden. Ik geloof dat het bereiken van het hoogste artistieke niveau een essentieel onderdeel van mijn werk is, maar dat begint met het welzijn van de musici. Wanneer zij zich kalm en vrij voelen, bloeit de muziek op. Ik wil ook dat het orkest een broedplaats wordt voor praktijken op het gebied van emotionele zorg in de stad.

Orkesten zouden een afspiegeling moeten zijn van hun omgeving. De Filharmonie is een geschenk aan Medellín en tegelijkertijd een verantwoordelijkheid: de stad helpen groeien door middel van muziek. Ik droom ervan dat iedereen onze muzikanten kent, naar concerten gaat en ons in de gemeenschap ziet. Dit kan alleen bereikt worden door een directe band met jongeren; zij zijn de toekomst van het orkest en ontvangen alle vrijgevigheid. Ik heb veel steun gekregen toen ik student was, en de manier waarop ik dat teruggeef, is door deuren te openen voor de volgende generatie.

Het is een eer dat het orkest me deze kans heeft geboden en dat ik die nu, nu mijn schema het toelaat, kan grijpen. Ik ben enthousiast om een ​​rolmodel te zijn voor meisjes en tieners die dromen van dirigeren; ik wil dat Filarmed een veilige, diverse en open plek is. Elk glazen plafond dat doorbroken wordt, vergroot het goede en maakt de weg vrij voor andere vrouwen. Maar inspiratie moet tastbaar zijn: volgend seizoen zullen hier minder bekende componisten en zeer getalenteerde vrouwelijke solisten te horen zijn.

Er is enorme vooruitgang geboekt; de verhalen die Cecilia Espinosa heeft meegemaakt, lijken in niets op mijn huidige. We moeten solisten, componisten en dirigenten echter meer zichtbaarheid geven met een serieuze en professionele aanpak. Na verloop van tijd zal de verandering ingrijpender zijn, maar we hebben echte en rigoureuze kansen nodig om deze te consolideren.

Ik denk niet dat het erom gaat om dirigeren te masculiseren of te feminiseren, maar om jezelf te zijn. Muzikanten merken direct wanneer iemand niet authentiek is. Ik geloof in teamleiderschap, ver verwijderd van het autoritarisme van vroeger. Ik werk met geduld en kalmte, maar ook met vastberadenheid en nauwkeurigheid. De mogelijkheden moeten breed zijn en trouw aan de essentie van ieder mens, ongeacht geslacht.

Ik blijf reizen: ik heb de komende jaren al verplichtingen in het buitenland. Maar ik zal regelmatig tijd in de stad doorbrengen; het is cruciaal om niet los te komen van Colombia. Door op het wereldtoneel te staan, krijg ik ervaring die ik met Filarmed kan delen. Die balans tussen wereldwijde blootstelling en lokale roots is mijn professionele en persoonlijke ideaal.

ANGELA MARÍA PÁEZ RODRÍGUEZ - SCHOOL VOOR MULTIMEDIAJOURNALISTIEK EL TIEMPO.