Het Archeologisch Museum confronteert de plundering met een tentoonstelling van Keltiberische oorlogshelmen.

Oorlog is niet altijd synoniem geweest met geweld , maar ook een uiting van de cultuur van een volk, zoals duidelijk blijkt uit de discipline die algemeen bekendstaat als conflictarcheologie (die zich richt op de studie van materiële overblijfselen die verband houden met conflicten of gewelddadige situaties). Het duidelijkste bewijs hiervan is nu te zien in de tentoonstelling Wings for War, Aratis en Celtiberia, die vanaf vandaag, dinsdag, tot en met 5 oktober te zien is in het Nationaal Archeologisch Museum (MAN).

"Het idee is ontstaan ​​uit een samenwerking tussen de regering van Aragón en het Ministerie van Cultuur ", vertelde Susana De Luis Mariño , curator van de tentoonstelling (samen met Francisco Romeo Marugán en Luis Fatás Fernández ), aan deze krant. "We wilden een verhaal creëren over de helmen die gevonden zijn op de vindplaats Aratis, gelegen in Aranda del Moncayo, Zaragoza . Deze plek was in het nieuws vanwege een zeer trieste gebeurtenis: de plundering van verschillende stukken, waaronder de Hispano-Chalcidische helmen, die zo'n beetje de ster van deze tentoonstelling vormen."

"We wilden ons echter niet alleen op dat nieuws richten, maar juist op wat deze helmen bijdragen aan het wetenschappelijke begrip van Celtiberia. Zo ontstond dit nieuwe discours, gecentreerd rond oorlog, maar vanuit een benadering die we conflictarcheologie noemen, waarin we onderzoeken hoe oorlog alle aspecten van het leven beïnvloedt : het grondgebied, de wereld van overtuigingen, de sociale wereld... We willen Celtiberia en deze plek bekend maken bij de hele bevolking," merkt hij op.

Met in totaal bijna 200 stukken uit verschillende collecties ( het Nationaal Archeologisch Museum, het Museum van Zaragoza , het Museum van Teruel en het Numantino Museum in Soria) is de tentoonstelling verdeeld in drie thematische eenheden die ingaan op verschillende concepten, zoals de sociale en politieke sfeer van Celtiberia, de wereld van de oorlog en de krijger zelf . Op deze manier probeert de tentoonstelling de helmen te contextualiseren binnen een site als Aratis, en het belang van oorlog en dood in alle lagen van de bevolking te benadrukken: van baby's die vroegtijdig stierven en in hun eigen huis werden begraven, tot de grafgiften van sommige vrouwen die werden begraven met oorlogswapens, omdat ze werden beschouwd als symbolen van hoge status. Om nog maar te zwijgen van de mythologie , die oorlogsthema's behandelde zoals de held van de stichting, of het belang van dieren in hun overtuigingen, wat het best tot uiting komt in de lichamen van de overledenen die aan de gieren werden overgedragen.

Vrouwen gaven de verhalen van hun strijdlustige voorouders door. Zo hielden ze de verbinding met de herinnering aan de oorlog levend.

Vrouwen waren misschien geen krijgers, maar oorlog had ook invloed op hen. Zo waren ze verantwoordelijk voor de textielproductie . Rome eiste een oorlogsbijdrage van de Keltiberiërs in de vorm van sagum , kledingstukken die zeer gewaardeerd werden door de Romeinen en door vrouwen werden gemaakt. Bovendien vertellen schriftelijke bronnen ons dat zij degenen waren die de verhalen van hun krijgersvoorouders aan de gemeenschap doorgaven. Zo hielden ze die band met de herinnering aan de oorlog levend , legt De Luis Mariño uit.

Daarom bevat de tentoonstelling niet alleen helmen , maar ook munten en tesserae die ons helpen een plek als Celtiberia beter te begrijpen , een plek die tot voor kort gehuld was in mythen, maar waarover we steeds meer leren. "We hebben een zeer educatieve benadering voor de tentoonstelling ontwikkeld", aldus de curator. "Het eerste deel ( Aratis en Celtiberia ) is bedoeld om het publiek te laten zien wat de Aratis-site is en wat wij onder Celtiberia verstaan. Het tweede deel behandelt het thema oorlog en hoe het niet alleen om geweld gaat, maar nauw verbonden is met de symbolische wereld , met mythologie en met alle aspecten van het sociale leven. Ten slotte is er een derde deel dat ingaat op het belang van de collectieve strijd voor het herstel van erfgoed: erfgoededucatie en de geschiedenis van wat er werkelijk in Aragon is gebeurd, laten zien dat zij het waren die de verhalen van hun krijgshaftige voorouders aan de gemeenschap doorgaven. Zo hielden ze die band met de herinnering aan de oorlog levend."

De zeven helmen van de Hispano-Chalcidische typologie zijn afkomstig van de vindplaats die tussen de jaren 80 en 90 is geplunderd

De evolutie van helmen is duidelijk zichtbaar (van rijkelijk gedecoreerd brons tot een periode van Hispano-Chalcidische helmen, waarin elk exemplaar zijn eigen unieke kenmerken heeft, en uiteindelijk tot de helmen die wijdverspreid waren in het Middellandse Zeegebied en Europa, die een puur militaire context hadden, van ijzer waren gemaakt en hun symbolische component hadden verloren). De zeven Hispano-Chalcidische helmen zijn afkomstig van de vindplaats die tussen de jaren 80 en 90 werd geplunderd door twee lokale bewoners die een buitengewone collectie Keltiberische metalen stukken verzamelden die teruggaan tot de ijzertijd. De voorwerpen werden illegaal geëxporteerd en in het buitenland verkocht. Dankzij de medewerking van burgers en de gezamenlijke inspanningen van het Ministerie van Cultuur, de regering van Aragon en de Staatsveiligheidsdienst werden ze uiteindelijk in 2019 teruggevonden.

"Er is een kleine knipoog naar de noodzaak om voor ons erfgoed te zorgen ", zei Isabel Izquierdo Peraile , directeur van het Archeologisch Museum , vergezeld door Susana De Luis Mariño en Luis Fatás Fernández , gisteren tijdens de perspresentatie. "Het is een tentoonstelling die via de objecten vele verhalen over de oorlog vertelt; ze straalt zeer belangrijke waarden uit."

Tot oktober kunnen belangstellenden hier meer te weten komen over iets dat ons in deze tijd bijzonder bezighoudt: hoe vakmanschap, handel, esthetische codes en contacten tussen bevolkingsgroepen werden geconditioneerd en beïnvloed door de impact van de – altijd alomtegenwoordige – oorlog.