José Cueli: De dans van tegenstellingen

EN

In Don Quichot worden muziek en dans genoemd. Dans wordt gezien als de vereniging van tegenstellingen. Verschillende passages vermelden het eten, de dansen en de dansen uit die tijd die de aristocratie met het volk verenigden. De rateldansen en de kralendansen, gemengde dansen die buiten werden uitgevoerd, dansen voor onze ogen.

Vrolijk en melancholisch, de galante en de pavane werden in het paleis gedanst, aristocratische dansen. De seguidilla's daarentegen, levendiger en sensueler, zelfs met een zekere wellustige ondertoon, behoorden aanvankelijk bijna uitsluitend tot de populaire sfeer. In de loop der jaren raakten de twee met elkaar verweven.

Cervantes zong in De Weduwe Schurk : Oh, wat een bezwijkende armen! Oh, wat een vluchten en samensmelten! Oh, wat een goede labyrinten! Waar men moet in- en uitstappen . Of deze andere verzen, in harmonie met het idee dat dans tegenstellingen verenigt, uitgedrukt in speelse liederen op het ritme van seguidillas: Mijn nood dreef me naar de oorlog / Als ik geld had, zou ik niet in waarheid gaan .

Seguidilla's werden nog steeds in de paleizen gedanst door aristocraten, harmonieuze en intense bewegingen vol sensualiteit en fatalisme, dansen die ook de ziel verbijsterden, lachsalvo's opwekten, zowel genot als onrust in het lichaam opwekten, en een totale verrukking van de zintuigen. Pantomimische dansen werden uitgevoerd bij Las bodas de Camacho en las que viva quien vence (Lang leve de winnaar) , en begrafenissen waren vrolijker dan bruiloften.

Er werd nog een dans opgevoerd, geleid door een eerbiedwaardige oude man en een oude matrone, waaraan een groep prachtige meisjes deelnam, niemand jonger dan 14 of ouder dan 18 jaar, gekleed in groene palmillajurken, haar deels gevlochten en deels los, allemaal zo blond dat het de schittering van de zon kon evenaren; gewaden omgord met kransen van jasmijn, rozen, amarant en kamperfoelie . Deze meisjes dansten op de klanken van een zamorana-doedelzak en droegen eerlijkheid op hun gezicht en in hun ogen en lichtheid op hun voeten .

Het tikken en stappen van de dansen uit die tijd wordt geïllustreerd door Sancho's opmerkingen wanneer hij Don Quichot verwijt dat hij is gaan dansen: "Er is een man die het zou wagen een reus te doden voordat hij een capriolen uithaalt; als ik met mijn voeten moest tikken, zou ik jouw tekortkoming goedmaken, want ik tik met mijn voeten als een giraf, maar als ik dans, maak ik geen steek ." Of wanneer de dueënna Rodríguez Don Quichot vertelt over de talenten van haar dochter: "Ze zingt als een leeuwerik, ze danst als een gedachte, ze danst als een verloren ziel en ze spint met een bijzondere gratie ."

Deze verschijning van dans in Cervantes' roman is niet toevallig. Net als de hele tekst heeft het een "korst en flair" en verwijst het naar een diepgaande kwestie: de vereniging van tegenstellingen. Bij een eerste lezing zien we hoe in sommige culturele aspecten (muziek, dans, zang) die diepgeworteld zijn in de mensen, de essentie van het zijn zelf naar voren komt in deze manifestaties en er uiteindelijk in slaagt de grenzen die door sociale klassen zijn gecreëerd te vervagen. Er is echter ongetwijfeld nog een veelheid aan factoren die dit fenomeen beïnvloeden. Onder hen wil ik benadrukken dat populaire dansen, gelukkig bevrijd van sociale vormen, het meest primaire, meest authentieke element van het subject naar voren laten komen, dat paar onafscheidelijke tegenstellingen dat het zijn vormt: erotiek en dood. Leven/dood, zoals Freud het aangaf, dat ons vormt, ons bewoont en welke dansen, met name die van Andalusische oorsprong, de dood zelf lijken op te roepen en tegelijkertijd proberen te creëren in een duizelingwekkend labyrint van sensualiteit, wellust en pijn.

En de dans van tegenstellingen van onze tijd gaat door: de Verenigde Staten hebben drie kerncentrales in Iran aangevallen (Frodo, Natanz en Isfahan) met bunkervernietigende bommen die 18 meter beton of 61 meter aarde konden doorboren voordat ze ontploften... en wij gaan door met de dans van tegenstellingen.