Materialisten: De romantische komedie en haar moeder die haar ter wereld bracht (****)

Van alle filmgenres is de romantische komedie het meest verguisd, het gevaarlijkst, het meest seksistisch, het meest idioot en, ondanks al het bovenstaande, een van de meest plezierige, omdat hij simpelweg ondraaglijk is. Ja, laten we eerlijk zijn, een plezier is veel plezieriger als het bovendien een doodzonde is. De truc, om zo te zeggen, is de mate van betrokkenheid. Het gaat erom de leugen toe te geven, de spelregels te accepteren (meer is het niet) en je te laten misleiden. Laten we zeggen dat van alle filmgenres de romcom (afkorting van "romantische komedie") zich het meest bewust is van de misleiding die hij belichaamt, vertegenwoordigt en vertelt. En ondanks of juist daardoor ligt de hele waarde en betekenis ervan in zijn vermogen ons ervan te overtuigen dat wat er op het scherm gebeurt, waar moet zijn. Het is niet zozeer de formulering van een verlangen, wat ook waar is, als wel de representatie van het vermogen tot verlangen zelf. In elk ander type film is de misleiding evident en lijkt het de kijker als balsem te dienen. Niemand die een komedie of horrorfilm ziet, gelooft het ooit helemaal. Het zou te gênant of te ondraaglijk zijn. In romantische komedies is het identificatiemechanisme echter allesbepalend. Je moet het geloven, ook al weet je dat het niet waar is. En zo verder.

The Materialist is een romantische komedie, hoewel het in werkelijkheid juister zou zijn om het een metaromantische komedie te noemen. Dat wil zeggen, Celine Songs nieuwe film is, strikt genomen, een romantische komedie over de mogelijkheid van romantiek, of, nauwkeuriger, over de mogelijkheid van romantische komedie als genre vandaag de dag, terwijl we al weten, zoals we Blanca Lacasa onlangs hoorden zeggen, dat Pretty Woman in feite een horrorfilm is. De gratie, betekenis en actualiteit van de film van de Canadese regisseur van Koreaanse afkomst bestaan in wezen uit het tot absurditeit reduceren van de regels die romantische komedies al beheersten voordat Hugh Grant grappen over singles begon te maken. En vandaar – vanuit de gedeelde acceptatie dat romantische liefde niets meer is dan de meest onhandige, wrede en verderfelijke uitvinding van het goedkope, kitscherige en ranzige patriarchaat dat ons letterlijk het leven heeft geschonken – presenteert The Materialist een ongelooflijk sprookje dat, in werkelijkheid, niets meer is dan de verheerlijking van, jawel, de romantische komedie zelf. Het doet wel iets af aan de briljantie van de aanpak zelf (de pijler van dit alles), maar het is er wel.

De film begint, tot verrassing van het publiek, letterlijk in de prehistorie. Daar worden een vrouw en een man, beiden behaard, verliefd op elkaar. En ze doen dat zo goed als ze kunnen. Dat wil zeggen, op een brute manier, zich er niet van bewust dat je om van elkaar te houden eerst Romeo en Julia moet hebben gelezen of The Philadelphia Story of My Best Friend's Wedding duizend keer moet hebben gezien. We springen dan naar een heden vol Marvel-sterren (Dakota Johnson, Pedro Pascal en Chris Evans) waarin een professionele koppelaarster (ook wel matchmaker genoemd) de ontberingen van haar beroep aan den lijve ondervindt. Zij, die heel goed weet dat koppelen strikt een financiële kwestie is, is verbijsterd als ze ontdekt dat de zaken niet zo eenvoudig zijn als ze lijken. Let op, de film is geen proefschrift. Het is, zoals gezegd, een romantische komedie, en daarom gaat het erom de leugen van alles, absoluut alles, toe te geven.

De kracht van het nieuwe aanbod van de regisseur van het fantastische, prachtige en nauwkeurige "Past Lives" schuilt in het openleggen van alles. Door met gratie, humor en een gevoel voor het lot uit te leggen dat alles wat we voor liefde hielden, niets meer is dan een Excel-tool, en toch is er iets dat aan de aandacht ontsnapt. We weten niet wat, of waarom, of zelfs waarvoor, maar er is iets. En dat iets behoudt voldoende onvoorspelbaarheid, twijfel en argwaan om op zijn minst interessant te zijn. Ja, we praten niet langer over liefde als verheffing, maar eerder als troost, maar – en hier is de kern van de zaak – we hebben het er nog steeds over.

Het klopt dat Song uiteindelijk zo verblind raakt door haar eigen premisse dat ze fundamentele kwesties als aannemelijkheid of, zoals we al zeiden, emotie ondermijnt. Soms lijkt het alsof de regisseur niet helemaal gelooft wat ze vertelt. Maar aan de andere kant, en hier hebben we echt geen andere keuze dan enthousiast te zijn, beweegt Materialisten zich over het scherm met een vreemde en diepe lichtheid ergens tussen naïef en ietwat giftig, in staat om de meest vastberaden overtuigingen aan het wankelen te brengen, of ze nu voor of tegen het genre en de romantiek zelf zijn. En het is daar, in de moeder die de schuldige twijfel, laten we het zo noemen, heeft gebaard, waar die groeit en zelfs boeit.

Het resultaat lijkt zo rigoureus en bewust vals dat je geen andere keuze hebt dan erin te geloven. Zonder twijfel dé romantische metakomedie van het jaar , dit jaar en alle andere.

--

Regie : Celine Song. Met : Dakota Johnson, Pedro Pascal, Chris Evans, Marin, Ierland. Speelduur : 109 minuten. Nationaliteit : Verenigde Staten.