Waarom zijn we zo dol op de Museumnacht? Acht experts analyseren een verrassend fenomeen.

Volgens officiële cijfers gingen zaterdagavond meer dan 1,2 miljoen mensen de straat op in Buenos Aires om minstens één museum , historisch gebouw of cultureel centrum te bezoeken. Sociale media staan ​​vol met grappige en ontroerende verhalen. Zo is er het verhaal van een oudere vrouw in het Teatro Colón, met tranen in haar ogen, dankbaar dat ze er voor het eerst was. De minister van Cultuur van Buenos Aires, Gabriela Ricardes , deelde het op haar Instagram-account. Het is onmogelijk om niet geraakt te worden door de eenvoud van haar woorden.

Tijdens elke Nacht van de Musea herbeleeft Buenos Aires de nachtelijke drukte van vroeger, toen de stad de bijnaam "de stad die nooit slaapt " kreeg. Het is een heel ander evenement dan andere grootschalige bijeenkomsten. Wat er tijdens de Nacht van de Musea gebeurt, gebeurt niet op de Internationale Boekenbeurs van Buenos Aires, noch op arteBA, noch op de festivals die het hele jaar door plaatsvinden. Het is, zoals Andrés Duprat , directeur van het Nationaal Museum voor Schone Kunsten (MNBA), aan Clarín vertelde, "een magische en populaire nacht".

Minister Ricardes reflecteert: "Vanavond is een demonstratie van waartoe we in staat zijn als we samenwerken : de publieke sector, de private sector, onafhankelijke ruimtes en de gemeenschap. Het is een ongekend cultureel fenomeen in zijn omvang en participatie . De mate van eigenaarschap die burgers tonen, de manier waarop ze cultuur ervaren en omarmen, is uniek en onderscheidt onze stad, waardoor ze internationaal wordt neergezet als een ware culturele hoofdstad."

De minister van Cultuur, Leonardo Cifelli , bezocht ook de ruimtes die door zijn departement werden beheerd. Hij bekeek de permanente collecties, sprak met mensen en de laatste bezoekersaantallen die het secretariaat zaterdag om 22.00 uur doorstuurde, gaven aan dat er meer dan 170.000 mensen de nationale musea bezochten. Met de komst van het Nationaal Museum voor Schone Kunsten (MNBA) en het Museum voor Decoratieve Kunsten (MAD) is dat aantal ongetwijfeld in de uren erna verder gestegen. Er vonden 270 evenementen plaats in de nationale musea, waaronder concerten en dansvoorstellingen.

Cifelli zei destijds: "We hebben onze culturele ruimtes laten zien en duizenden mensen konden genieten van de geschiedenis, kunst, muziek en dans die ons kenmerken ." De ambtenaar bezocht alle nationale culturele centra in Buenos Aires.

Liliana Barela , ondersecretaris van Nationaal Erfgoed, voegde eraan toe: " Mensen genieten van de kunst en geschiedenis van ons land . Velen bezoeken voor het eerst het Cabildo, de Manzana de las Luces, het Bellas Artes Museum of het Sarmiento Museum. Het is een moment dat we aangrijpen om iedereen uit te nodigen voor al onze musea."

En omdat het “een magische nacht” is, wilden we verschillende stemmen raadplegen om te begrijpen wat ons drijft om, één keer per jaar, een cultureel evenement om te toveren tot zo’n aangename gemeenschapservaring, zonder conflicten, zonder verstoringen, met urenlang wachten in ellenlange rijen, terwijl we praten met buren uit verschillende buurten en zelfs met burgers die uit andere districten naar Buenos Aires komen.

Voor cultuurmanager Diana Saiegh , voormalig directeur van het Recoleta Cultureel Centrum (dat dit jaar een enorme toestroom aan bezoekers zag dankzij Marta Minujíns installatie gemaakt van 24.000 spaghettipakjes), was de gedachte: " Het is een gemeenschapservaring . Mensen trappen in slogans, zoals Cyber ​​Monday. Er is een constante behoefte om samen te kruipen onder paraplu's, die als een jas zijn."

Wat musea betreft, is er iets positiefs: ze bieden een kans voor mensen die normaal gesproken geen musea bezoeken om hun kennis te verbreden . Tijdens de Museumnacht zag ik mensen beslissen of ze naar het Planetarium of het Museum voor Decoratieve Kunsten zouden gaan; het is opvallend dat er een breed scala aan opties is. Ze praten zelfs met anderen en vragen hoeveel musea ze al bezocht hebben.

Saiegh voegt eraan toe: "Als cultureel manager ben ik erg blij dat musea massaal bezocht worden, aangezien publieksontwikkeling een onderwerp is dat zelden aan bod komt in managementopleidingen, en deze enorme toename jaar na jaar is verbazingwekkend. De reden is minder duidelijk, aangezien gratis toegang zeker mensen trekt, maar het opmerkelijke is dat de drukte tijdens de Museumnacht de rest van het jaar doorgaans geen musea bezoekt."

Voor Andrés Duprat, directeur van het Museum voor Schone Kunsten, die zaterdagavond overvolle rijen mensen zag, "zou je – en terecht – denken dat Museumnacht het slechtste moment is om een ​​museum te bezoeken, omdat je in eindeloze rijen moet wachten, en als je er eindelijk in slaagt binnen te komen, haast de persoon achter je je om snel de kunstwerken te bekijken en door te lopen. Maar verder is het een magische, prachtige en enorm populaire avond . Je ontmoet onverwachte mensen en de sfeer is prettig, ondersteunend en ontspannen."

Duprat beschouwt het evenement als "een uitnodiging om rond te dwalen, om de culturele instellingen van de stad te verkennen in een ongekende tijd, vrij van de drukte, routines en dagelijkse verplichtingen. Het stelt je in staat om 's nachts rustig van het ene museum naar het andere te lopen en te praten over wat je net hebt gezien, een oefening die de dagelijkse sleur zelden toelaat. Het is absoluut een prachtig fenomeen dat de stad, de mensen, kunst en cultuur, lente en nacht samenbrengt ."

Volgens cultuurmanager Gabriela Jurevicius " verandert Buenos Aires elke nacht van de musea in een groots cultureel podium waar het institutionele en het gemeenschapsleven, het academische en het populaire, naast elkaar bestaan . Het meest interessante is dat in één nacht de afstanden tussen erfgoed en straat, tussen museum en buurt, tussen gevestigde kunst en spontane expressie, verdwijnen. Deze natuurlijke co-existentie van verschillende werelden geeft het een bijzondere vitaliteit en verandert de stad in een waar gedeeld cultureel feest."

Jurevicius gelooft dat " een andere reden voor het succes ligt in het brede en diverse aanbod, dat een publiek van alle leeftijden, interesses en achtergronden bereikt . In één dag bereikt cultuur elke buurt, vermenigvuldigt zich in diverse activiteiten en wordt toegankelijk voor duizenden mensen."

Zijn perspectief is interessant wanneer hij stelt dat cultuur mensen bereikt , hiërarchieën doorbreekt en nieuwe vormen van participatie genereert. Hij benadrukt het aantal mensen dat dit fenomeen van drukte mogelijk maakt, en dat zich onvermoeibaar inzet in de aanloop naar het evenement en tot ver in de vroege uurtjes van zondagochtend.

Om meer inzicht te krijgen, raadpleegden we twee directeuren van musea in Buenos Aires: Delfina Helguera van het Larreta Museum in Belgrano en Teresa Riccardi van het Sívori Museum in Palermo . Beiden waren zaterdagavond erg druk.

Riccardi vertelde dat ze een tentoonstelling hadden geopend ter herdenking van de 120e geboortedag van Antonio Berni en een optische 3D-kaart beschikbaar hadden gesteld voor blinden. "Het was een geweldige ervaring . De Andrés Paredes-tentoonstelling trok veel publiek. Alles verliep soepel. Ik vind het belangrijk om te benadrukken dat het een betaalbaar, gezinsvriendelijk uitje is; als er ook een park is, zoals bij het Sívori Museum, genieten mensen van een extra wandeling. Het is ook een geweldige groepsactiviteit voor veel mensen die normaal gesproken niet naar musea gaan, omdat ze zo toegang krijgen tot plekken die voor velen nieuw zijn."

Hij noemde ook muziek als een belangrijke trekpleister. " Er waren veel concerten. Bij het Planetarium stond het publiek tot wel vier uur in de rij. Muziek is een krachtige motivator."

Delfina Helguera, uit de wijk Larreta, benadrukte: "Tijdens de Museumnacht maken mensen gebruik van de gratis aanbiedingen voor musea en openbaar vervoer. De lokale bevolking liep zelfs naar ons museum. We hadden mensen die nog nooit eerder in het museum waren geweest, met kinderen, kinderwagens, ouderen met wandelstokken en mensen uit andere gebieden. De meesten wisten niet wat ze konden verwachten. En een groot percentage kwam al wetende dat er een voorstelling zou zijn. We probeerden deze bezoekers iets te vertellen over het museum, zodat ze de informatie hadden voor het geval ze terug wilden komen. We organiseerden elke 15 minuten rondleidingen en hadden flamencoshows. Het is verbazingwekkend hoezeer mensen dat waardeerden ."

De nationale secretaris van Cultuur, Leonardo Cifelli, zei: " Onze musea en culturele centra zijn allemaal gratis toegankelijk voor het publiek, het hele jaar door , en zijn meestal erg populair. Maar het is inmiddels onderdeel geworden van onze lokale traditie dat we vanavond een heleboel speciale programma's toevoegen en stukken tentoonstellen die normaal gesproken in depots worden bewaard. Ik weet zeker dat dit veel enthousiasme bij de mensen teweegbrengt."

De minister van Cultuur van Buenos Aires, Gabriela Ricardes, heeft iets om ons (voor degenen onder ons die in Buenos Aires wonen) trots op te maken: "Er is één ding dat het allemaal samenvat, en dat is dat iedereen zijn best doet. We willen allemaal dat de avond een succes wordt. En wanneer dat gebeurt, laat de stad zien dat ze uniek, divers en genereus is . We leven in een stad die altijd bruist. Ze is dynamisch, creatief en eigentijds. En we hebben inwoners die van hun erfgoed houden, die genieten van culturele ervaringen, die nieuwsgierig zijn. Dus wat we doen – heel bewust – is alles in dienst daarvan stellen: ervoor zorgen dat zowel kleine als grote podia aanwezig kunnen zijn en dat nieuwe podia worden aangemoedigd om deel te nemen."

Ricardes wijst erop dat het belangrijkste is "het te herwaarderen als een collectieve ervaring . En als ik collectief zeg, heb ik het over de mensen die de straat op gaan om ervan te genieten, en ook over elke instelling, elke ruimte, elke buurt die besluit haar deuren te openen. Dat heen en weer is wat het betekenis geeft."

Het "pre-event" verdient een speciale vermelding: gedetailleerde informatie, toegankelijke routes en gratis vervoer . Want uiteindelijk, als de burger de hoofdrolspeler is van die magische nacht, moet de collectieve ervaring mogelijk worden gemaakt. Het idee, zo legt de minister uit, is om meer deuren te openen en meer stemmen te laten horen. De editie van dit jaar was bijzonder belangrijk vanwege het aantal deelnemende instellingen.

Elke instelling, elk museum, elk historisch gebouw heeft, voor één nacht, dezelfde universele waarde. Geen enkele is belangrijker dan de andere. Het gaat erom een ​​gezamenlijke gebeurtenis te beleven die het belang van cultuur als investering en verrijkende ervaring benadrukt, niet als kostenpost.