Pla de Drets Culturals: od papieru do działania

8 lipca Ministerstwo Kultury przedstawi nowy Plan Praw Kulturalnych. To powszechnie oczekiwana zapowiedź. Jeśli nie, to dopiero teraz stało się oczywiste, że istnieje potrzeba zmiany podejścia w polityce kulturalnej – pandemia tylko to potwierdzi. I, szczerze mówiąc, z radością odrzuciliśmy tę wiadomość: administracja publiczna doceniła pewne pomysły, które pojawiły się w sektorze. Z Planu Praw Kulturalnych wyłaniają się dwa główne motywy: z jednej strony potrzeba przyjęcia perspektywy, która postrzega kulturę jako fundamentalny cel, a nie tylko jako produkt konsumencki; z drugiej strony uznanie transformacyjnego potencjału kultury i jej przydatności w rozwiązywaniu problemów, z którymi borykamy się jako społeczeństwo.

Teraz, gdy mamy przejąć kierownictwo Fundació Carulla, niewielu z nas postrzega kulturę jako prawdziwy motor zmian społecznych, jako wysiłek na rzecz zjednoczenia społeczeństwa i rozwiązania otaczających je problemów. Oczywiście, nie każda kultura musi być transformacyjna, ale w emocjach, które się w niej budzi, jaki impuls kulturowy może napędzać społeczną skuteczność; i o tę espurnę trzeba zadbać.

Plan Ministerstwa Praw Kulturalnych oferuje nowy paradygmat, zgodnie z którym transformacyjny charakter kultury przestaje być ideą peryferyjną – i słabo zdefiniowaną koncepcyjnie – i staje się centralnym punktem dyskusji. Dlatego kluczowe jest, aby te kwestie nie pozostały w sferze dyskursu i były stosowane prawidłowo i konkretnie. Biorąc pod uwagę obecny stan sektora kultury, taka transformacja jest niezwykle konieczna i pilna.

Ludzie w centrum kultury

Wreszcie, komercyjne podejście do kultury skoncentrowało i scentralizowało zasoby sektora, a w konsekwencji sposób, w jaki ludność wchodzi w interakcje z tą kulturą. Większość podaży pochodzi z produkcji na masową skalę, której przetrwanie w zbiorowej wyobraźni nie wykracza daleko poza konsumpcję. Produkty kultury są – warte powtórzenia – produktami, a nie jedynie narzędziem do budowania relacji społecznych i symbolicznych, tak jak kultura jest naprawdę rozumiana z antropologicznej perspektywy. Do tego dochodzą rozmaite bariery dostępu, które zakładają, że ta fundamentalna zasada w praktyce jest przywilejem nielicznych.

W tym kontekście instrumenty i praktyki kulturalne nie mogą unikać pewnych kwestii. Poszerzanie grona odbiorców nie jest jedynym sposobem pomiaru sukcesu; konsumpcja kultury nie może być kontynuowana w sposób pasywny. Aby w pełni zagwarantować prawa kulturalne, obywatele muszą aktywnie uczestniczyć, zarówno w tworzeniu, jak i w podejmowaniu decyzji. Ludzie muszą znaleźć się w centrum kultury.

Potencjał transformacyjny kultury ujawnia się tylko wtedy, gdy człowiek jest w centrum działań.

To jedna z najważniejszych lekcji, jakie wyciągnęliśmy: transformacyjny potencjał kultury ujawnia się tylko wtedy, gdy człowiek stawia się w centrum akcji. Zatarcie granic między producentami a konsumentami otwiera bogatą przestrzeń twórczą, w której specyfika każdego kraju i terytorium jest w pełni zintegrowana z doświadczeniem. Sens dubte, takie podejście wpływa na dynamikę dużej części sektora. Ale to właśnie tutaj możemy na nowo przemyśleć kulturę – i przyszłość – jakiej pragniemy. Wiadomości również proszą Hi Trobem o nowe sposoby wyjaśniania nam.

Od zabawy do akcji: ścieżka strategiczna

Pla de Drets Culturals to wspaniała wiadomość, ale to dopiero początek. W Katalonii od kilku miesięcy również pracujemy nad postępem w tej kwestii. Dzięki projektowi ustawy o prawach kulturalnych i dzięki horyzontalnemu dialogowi, zmierzamy do uznania jej za jeden z filarów utrzymania zdrowia demokracji. Dlatego nalegam, aby zapewnić tym ideom niezbędne wsparcie, zarówno na szczeblu publicznym, jak i prywatnym, ponieważ ważne jest, aby rozwijały się prawidłowo.

Nowe prawo musi zostać wyposażone w odpowiedni budżet i dobry plan wdrożenia, skoordynowany z trzecim sektorem kultury. Aby stworzyć strategiczne ramy na poziomie państwa, mamy obowiązek stworzenia struktur, które podtrzymają te impulsy w danym momencie. Nou Pla nie może pozostać papierowym mulat. Ponieważ wszyscy działamy razem, bo, krótko mówiąc, kultura nie jest po prostu dla wszystkich, ale OD każdego.