Polska szykuje plan ewakuacji arcydzieł na wypadek wojny

W obliczu realnego zagrożenia ze strony Rosji, Polska opracowuje plan ewakuacji najcenniejszych dzieł sztuki za granicę. Ministra kultury Hanna Wróblewska, podkreśla, że blisko 1000 muzeów w kraju nie może funkcjonować w iluzji bezpieczeństwa, gdy za granicą toczy się wojna.

W obliczu narastającego zagrożenia ze strony Rosji, Polska podejmuje działania ochronne wobec swojego dziedzictwa kulturowego. W wywiadzie dla Financial Times ministra kultury Hanna Wróblewska wskazała, że rząd przygotowuje plan awaryjnej ewakuacji najcenniejszych dzieł sztuki na wypadek ewentualnej inwazji.

- Nasze muzea nie mogą już działać w ramach teoretycznej koncepcji bezpieczeństwa — podkreśliła.

Dziedzictwo kulturowe Polski w stanie zagrożenia - ministerstwo szykuje plan ewakuacyjny

Plany ewakuacyjne, których finalizacja przewidziana jest do końca 2025 roku, obejmują współpracę z zagranicznymi instytucjami, mającymi zapewnić tymczasowe schronienie dla dzieł z około 160 państwowych instytucji kultury. Ochroną objęte mają być nie tylko obrazy i rzeźby, ale także rzadkie manuskrypty, instrumenty muzyczne oraz zbiory archiwalne. Przewiduje się, że w ślad za instytucjami publicznymi pójdą również prywatne galerie i muzea.

Choć ambicją rządu jest zabezpieczenie jak największej liczby dóbr kultury, minister Wróblewska przyznaje, że niestety nie da się uratować wszystkiego. Każda instytucja otrzymała zadanie przygotowania listy dzieł przeznaczonych do tzw. ewakuacji priorytetowej.

Dowództwo operacyjne nad ewakuacją dzieł sztuki

Za operacyjne wdrożenie planu odpowiada Maciej Matysiak – były pułkownik Wojska Polskiego i były zastępca szefa wojskowego kontrwywiadu. Obecnie kieruje Departamentem Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego w Ministerstwie Kultury.

Plan ewakuacji czerpie z doświadczeń Polski zdobytych podczas relokacji ukraińskich zbiorów kultury po inwazji Rosji w 2022 roku.

Współpraca z ukraińskimi konserwatorami i kuratorami pozwoliła zrozumieć, jak naprawdę wygląda ochrona dziedzictwa narodowego w czasie wojny.

Wojna w Ukrainie – bilans strat kulturowych według danych UNESCO - dane kwiecień 2025

Zniszczenia wojenne w Ukrainie są przestrogą dla całego świata. Od początku rosyjskiej inwazji, która miała miejsce 24 lutego 2022 roku, UNESCO potwierdziło uszkodzenie 485 obiektów kultury:

• 149 miejsc kultu religijnego
• 257 budynków o znaczeniu historycznym lub artystycznym
• 34 muzeów
• 33 pomników
• 18 bibliotek
• 1 archiwum
• 2 stanowisk archeologicznych