De voortreffelijke architect van het toneel, Robert Wilson, sterft

"Ik beschouw mijn werk als een kunstwerk, een opus, een constructie, een product dat zich in de loop der tijd ontwikkelt en verschillende elementen en zeer waardevolle samenwerkingen combineert. Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in iets dat kunst en leven overstijgt." Dit zijn de woorden van Robert Wilson , een van de grootste regisseurs van onze tijd, die op 83-jarige leeftijd in New York is overleden. Hij was, volgens de New York Times , "de belangrijkste theaterkunstenaar in de Verenigde Staten, en zelfs ter wereld."

Uitmuntend, perfectionistisch, elegant, met een onmiskenbare persoonlijkheid, vooral in zijn behandeling van licht, heeft hij talloze keren in Spanje gewerkt: 'O corvo branco', 'Osud', 'Vida y muerte de Marina Abramóvić', ' Turandot ' -alle vier in het Teatro Real-, 'Don Juan último', 'De verzoeking van de heilige Antonius', 'Einstein on the Beach', 'Proserpina', 'La dama del mar' of 'Brief aan een man' zijn enkele van de titels die hij in ons land presenteerde (en in meerdere gevallen in première bracht). Juist tijdens de heropvoering van zijn productie van Puccini 's opera in het Teatro Real deelde Wilson een deel van zijn artistieke credo: "Het podium is een plek die anders is dan alle andere. In mijn zevenenvijftigjarige carrière als regisseur heb ik nooit een acteur of zanger verteld wat hij moest denken. Mijn formele richtlijnen zijn zeer strikt en de acteurs en zangers moeten die formele lijnen volgen; maar wat ieder mens voelt, is volledig persoonlijk.

Robert 'Bob' Wilson werd geboren op 4 oktober 1941 in Waco, Texas. Naar eigen zeggen was hij een introvert kind. "Mijn moeder zei dat ik het goed zou doen in de wereld omdat ik op eigen benen kon staan", zei hij ooit. In 1962 verhuisde hij naar New York, waar hij interieurontwerp studeerde aan het Pratt Institute in Brooklyn en waar hij het theatercollectief Byrd Hoffman School of Byrds oprichtte, een laboratorium waar hij zijn eerste experimentele werken zou creëren, zoals 'Deafman Glance' (1970) en 'A Letter for Queen Victoria' (1974-1975).

Zijn ontmoeting met componist Philip Glass en choreografe Lucinda Childs betekende een keerpunt in zijn carrière. Samen brachten ze in 1976 de vijf uur durende opera "Einstein on the Beach" in première, die brak met traditionele operastructuren en een onbetwiste maatstaf is voor het internationale avant-gardetheater.

Opera was een vakgebied waarin hij zijn persoonlijkheid duidelijk liet blijken, met producties van populaire titels zoals 'Madama Butterfly', 'Pelléas et Mélisande', 'La Traviata' en 'L'Orfeo'. Maar ook zijn samenwerking met kunstenaars uit verschillende disciplines, zoals Tom Waits, Laurie Anderson, William Burroughs, Lou Reed , Jessye Norman, Mikhail Baryshnikov , Willem Dafoe en Marina Abramović, is opmerkelijk. Zijn artistieke kant mag niet worden vergeten, met tekeningen, schilderijen en sculpturen tentoongesteld in musea over de hele wereld, en met ontwerpen voor lichtinstallaties.

Want als er één ding was dat Robert Wilsons werk onderscheidde, dan was het wel zijn omgang met licht op het podium, dat hij beschouwde als een extra performer. Zijn lichtsessies in theaters waren marathons, en de acteurs of figuranten die hij als 'lichtdubbels' gebruikte , bewonderden zijn nauwgezetheid evenzeer als ze vreesden. "Zonder licht is er geen ruimte ", zei de regisseur, die altijd minimalistische, sobere en elegante producties neerzette, zowel qua decor als qua toneelbewegingen, altijd gedetailleerd en precies.

"Als ik creëer, begin ik altijd met de ruimte", verklaarde hij in een interview met ABC in 2004 ter gelegenheid van de première van ' Proserpina ' in het Teatro Romano in Mérida. "Vervolgens creëer ik een structuur in de tijd. Ten slotte, wanneer alle visuele elementen op hun plaats staan, heb ik een raamwerk gecreëerd dat de acteurs kunnen invullen. Wanneer ik een productie aanpas aan een nieuwe locatie, moet ik eerst met de ruimte beginnen en dienovereenkomstig handelen. De uitdaging is om te werken met de bestaande architectuur, die buitengewoon mooi en krachtig is. Het moet een integraal onderdeel van de productie worden, zodat de ruimte een van de levende elementen van het werk is en niet slechts decoratie."

"Robert Wilson," zei Emma Suárez , die Proserpina speelde, over hem, "is een schilder die een schilderij creëert door zijn eigen compositorische elementen te introduceren: acteurs, muziek, licht en geluid. Hij breekt alle regels, zelfs de mijne, verontrustend."