Twee onwaarschijnlijke zussen

Rood licht. Het toeval wil dat ik stop naast een groepje meisjes, drie in het bijzonder, met lang haar, subtiele tatoeages en de vrolijkheid van iemand die net de tienerleeftijd is gepasseerd. De overgang naar groen in de Aragó-straat duurt zo lang dat ik, ondanks het gezoem van het verkeer, tijdens het wachten een glimp kan opvangen van hun gesprek. Een van hen flapt het uit tegen de andere twee: "Ik wil dood voordat ik 60 word." Haar woorden doorboren mijn zonnevlecht als een katana, want dat is de leeftijd die ik hoor te hebben, de drempel die ik over drie maanden overschrijd. Groen licht. We steken samen over. De meisjes vervolgen hun weg en laten mij alleen achter op de stoep, verbijsterd, me vastklampend aan de zin als een schipbreukeling aan een plank. Ik rommel in mijn tas. Geen spoor van notitieboekjes. Ik wil dan ook even de pijl op de schutbladen van het boek dat ik bij me heb opmerken: Permanent Collection, van de Argentijnse schrijfster María Negroni (Random House). Precies dat boek, in een tijd waarin alle angsten hoog oplopen.

Het is hoogstwaarschijnlijk een provocatie, een grap, maar ik vraag me af of het meisje – ze zou zomaar mijn dochter kunnen zijn – de kwestie met haar moeder had besproken, of ze van dichtbij het geweerschot had afgevuurd: "Ik wil sterven voordat ik jouw leeftijd heb." Wat had ze kunnen zien in de wederzijdse spiegel die hen weerspiegelde? Negroni rekende in feite af met zijn moeder in zijn vorige boek, The Heart of Harm: "Mijn moeder, de schadelijkste en meest vurige bezigheid van mijn leven," schreef hij. Die moeder die zo op Joan Fontaine leek, die haar lippenstift niet zou opgeven tot het einde van haar dagen, zelfs met haar gebroken botten, haar hoofdpijn, haar overbescherming, de zinnen die in de klei van haar geheugen gegrift zullen blijven: "Wat wil je? Een leven zoals het mijne? Trouwen? Kinderen krijgen?" Een vogel gekleed in een wit nachthemd met een roze ochtendjurk over haar schouders.

Maria Negroni en Joan Didion werken aan hun autobiografie, zonder het 'ik' als spektakel te gebruiken.

Moeders en dochters, een eindeloos literair gesprek. Binnenkort verschijnt er ook een interessant boek over dit onderwerp, een postuum werk van Joan Didion: Notes for John (ook van Random House), het dagboek dat de Amerikaanse vrouw enkele maanden lang, tussen 1999 en 2000, bijhield tijdens een psychoanalyse om haar alcoholisme, depressie en bovenal de complexe relatie met haar adoptiedochter Quintana Roo te ontrafelen. Wat een tegenstrijdigheid! De dochter zag haar als een te afstandelijke vrouw, terwijl de schrijfster in doodsangst leefde en zich voorstelde dat ze ooit van haar zou worden afgenomen.

Lees ook

Negroni en Didion werken vanuit verschillende perspectieven aan hun autobiografie. De eerste giet er zuur overheen en lost het op tot een subtiele, bijna spookachtige poëtische kwaliteit; de auteur van Het Jaar van het Magisch Denken daarentegen ontleedt haar eigen levenservaring tot de kern van de sociale mechanismen die ons doordringen. Maar geen van beiden gebruikt het zelf als spektakel; in beide wordt intimiteit gefilterd en gedestilleerd om de lezer de rilling van het nog steeds in leven zijn te laten voelen.