Waarom de machtigste mensen in Silicon Valley zo geobsedeerd zijn door hobbits

Voor generaties fans is J.R.R. Tolkiens epische fantasie The Lord of the Rings blijft zijn eerste ervaring met de meeslepende magie van fictie . De trilogie vertelt het verhaal van een diverse groep vrienden die op reis gaan om de grote Ring van Macht te vernietigen en de duistere Heer Sauron te verslaan. Sauron is van plan de angstaanjagende magie ervan te gebruiken om heel Midden-aarde te regeren door middel van "macht en angst". De Ring vergiftigt iedereen die hem draagt, en het verhaal erachter is een krachtige allegorie over de verdorven effecten van hebzucht en trots en wat Tolkien de kwaadaardige "heerszucht" noemde.

Gezien de idealistische ondertoon van de trilogie is het gemakkelijk te begrijpen waarom de boeken in de jaren 70 een cultstatus kregen onder hippies en anti-Vietnamoorlog-demonstranten. Zij omarmden de liefde voor de natuur en de afwijzing van de consumptiecultuur, en zagen in wat zij zagen als de hartstochtelijke veroordeling van militarisme en machtspolitiek. Het is moeilijker te begrijpen waarom de grootste fans van de trilogie tegenwoordig de techgiganten van Silicon Valley zijn, zoals Elon Musk en Peter Thiel, en een groeiende groep extreemrechtse politici in zowel Europa als de Verenigde Staten.

Hoe werd een trilogie van romans over tovenaars, elfen en harige hobbits een maatstaf voor de machtigen aan de rechterkant? Hoe is het mogelijk dat boeken die nostalgische gevoelens oproepen voor een pre-industrieel verleden, aanslaan bij de mensen die onze digitale toekomst vormgeven? Waarom willen zoveel fans van The Lord of the Rings en andere klassieke fantasy- en sciencefictionboeken deze waarschuwende verhalen toch omzetten in wegenkaarten voor de verovering van het universum ?

Een aantal antwoorden zijn te vinden in de enorme populariteit van de trilogie . Wereldwijd zijn er al meer dan 150 miljoen exemplaren van verkocht en deze trilogie heeft de publieke verbeelding gevangen, nu fictie in het genre van de marge naar de mainstream is verhuisd.

Rechtse agenten beseften dat verwijzingen naar werken als The Lord of the Rings, Star Wars en rollenspellen (waarvan er veel veel te danken zijn aan Tolkien) hun eigen politieke doeleinden konden dienen . Steve Bannon was gefascineerd door World of Warcraft -spelers – "wortelloze blanke mannen" met, zoals hij het zelf omschreef, "monsterlijke macht" – en probeerde zijn passies te kanaliseren naar de rechtse site Breitbart News en later naar de campagne van Donald Trump in 2016.

In Spanje probeerde de extreemrechtse partij Vox beelden uit The Lord of the Rings te kopiëren door een afbeelding te publiceren waarop de krijger Aragorn het opneemt tegen een groep vijanden die worden voorgesteld als linkse, feministische en LGBTQ-groepen.

De Italiaanse premier Giorgia Meloni staat bekend om haar fan van Tolkien . Jason Horowitz, correspondent bij Times , vertelde hoe hij als tiener in de jaren negentig een Hobbitkamp bezocht dat was georganiseerd door leden van het postfascistische rechtse kamp in het land. Zij omarmden de fantasyserie als een manier om hun eigen politieke marginaliteit in hun voordeel te gebruiken: Door zich te identificeren met hobbits hoopten ze de herinneringen aan Mussolini uit te wissen en zichzelf af te schilderen als underdogs. De jonge Meloni verkleedde zich als hobbit en woonde zangsessies bij met de extremistische folkband Compagnia dell'Anello, ofwel het Reisgezelschap van de Ring.

Voor sommige rechtse politici van vandaag de dag belichaamt The Lord of the Rings nostalgie naar vervlogen tijden . Het roept een vaag middeleeuws verleden op waarin er duidelijke hiërarchieën van autoriteit en klasse bestonden en duidelijk afgebakende rassen (elfen, dwergen, hobbits en orcs) met verschillende uiterlijkheden en talenten.

Anderen beweren dat The Lord of the Rings de principes van het traditionalisme belichaamt , een ooit obscure filosofische doctrine die de laatste tijd invloedrijke aanhangers over de hele wereld heeft gekregen, onder wie Aleksandr Dugin, een Russische filosoof en adviseur van president Vladimir V. Poetin, en de heer Bannon. Volgens wetenschapper Benjamin Teitelbaum gaat het traditionalisme ervan uit dat we momenteel in een donker tijdperk leven dat is veroorzaakt door de moderniteit en de mondialisering ; Als de huidige corrupte status quo omvergeworpen wordt, kunnen we terugkeren naar een gouden tijdperk van orde, net zoals de trilogie van Tolkien eindigt met de rechtmatige koning van Arnor en Gondor die de troon bestijgt en een nieuw tijdperk van vrede en welvaart inluidt.

Een soortgelijke hang naar koninklijke macht heeft zich ook in Silicon Valley ontwikkeld . In een artikel dat vorig jaar in The Times werd gepubliceerd, merkte Kim Scott, voormalig leidinggevende bij Apple en Google, op dat "in sommige hoeken van de technologie de aantrekkingskracht van persoonlijke macht toeneemt." Deze managementstijl, die ook wel de 'founder mode' wordt genoemd, zo legde hij uit, ' omarmt het idee dat de oprichter van een bedrijf zelfstandig beslissingen neemt, in plaats van samen te werken met directe ondergeschikten of medewerkers in de frontlinie.'

De nieuwe sfeer van autocratische zekerheid in Silicon Valley wordt samengevat in een manifest uit 2023, geschreven door durfkapitalist Marc Andreessen. Hij beschrijft zichzelf en zijn medereizigers als "beginnend aan de heldenreis, in opstand komend tegen de status quo, onbekend gebied in kaart brengend, draken overwinnend en de buit mee naar huis nemend voor onze gemeenschap."

Andreessen heeft samen met Musk en Thiel geholpen steun voor Trump te vergaren in Silicon Valley. Hij portretteert de techondernemer als een veroveraar die 'deugdzame dingen' bereikt door schaamteloze agressie, en die alles wat groei en innovatie zou kunnen onderdrukken, tot een slechterik maakt – zoals overheidsregulering en demoraliserende concepten als 'tech-ethiek' en 'risicomanagement'.

"Wij geloven in de natuur, maar we geloven ook in het overwinnen van de natuur", schrijft Andreesen. "Wij zijn geen primitievelingen die voor de bliksem terugdeinzen. Wij zijn het toppredator ; de bliksem werkt voor ons."

De liefdesaffaire van Silicon Valley met Tolkien (en fantasy en sciencefiction in het algemeen) gaat terug tot de begindagen, toen kamers in Stanfords Artificial Intelligence Lab werden vernoemd naar plaatsen in Midden-aarde en een populaire discussiegroep met de naam "SF–Lovers" in de jaren 70 het eerste feitelijke online sociale netwerk werd.

In die tijd was de opkomende computergemeenschap onderdeel van de tegencultuur in de Bay Area. Hackers zagen zichzelf als rebellen die het opnamen tegen de gevestigde orde, vertegenwoordigd door grote bedrijven als IBM. Net als veel hippies uit die tijd identificeerden ze zich met de kleine hobbits die Midden-aarde hielpen redden en met de excentrieke buitenstaanders die voorkomen in de werken van sciencefictionmeesters als Isaac Asimov en Philip K. Dick.

Tegenwoordig zijn Apple, Google, Microsoft, Amazon en Meta uiteraard machtiger dan IBM. Bovendien zijn de bekendste figuren uit Silicon Valley ondernemers en durfkapitalisten met een vermogen van miljarden. De liefde voor Tolkien blijft bestaan, deels omdat de liefde voor fantasy en sciencefiction bij veel nerds diepgeworteld lijkt te zijn . Maar de kleine gebaren ter ere van Tolkien die technici tientallen jaren geleden maakten (zoals het uitrusten van kantoorprinters met elfenlettertypen) hebben plaatsgemaakt voor extravagante spektakels, zoals de door Napster medeoprichter Sean Parker georganiseerde bruiloft , geïnspireerd op The Lord of the Rings. Volgens sommige schattingen kostte die bruiloft meer dan 10 miljoen dollar en waren er honderden gasten gekleed in outfits geïnspireerd op Midden-aarde.

Amazon-oprichter Jeff Bezos, een levenslange Tolkien-fan, hield toezicht op de aankoop van de verhaalrechten van The Lord of the Rings voor 250 miljoen dollar. Volgens Vanity Fair gaan meerdere seizoenen van de streamingserie "The Rings of Power" waarschijnlijk meer dan 1 miljard dollar kosten. Daarmee is het de duurste serie ooit gemaakt.

Thiel, een miljardair, durfkapitalist en megadonor aan rechtse doelen, zegt dat hij de trilogie minstens tien keer heeft gelezen. Hij heeft diverse bedrijven vernoemd naar magische voorwerpen uit The Lord of the Rings . Vicepresident JD Vance, wiens zakelijke en politieke carrière door Thiel werd bevorderd, volgde in zijn voetsporen. Vance zei dat zijn "conservatieve wereldbeeld voor een groot deel werd beïnvloed door Tolkien in zijn jeugd". Ook noemde hij zijn durfkapitaalbedrijf Narya Capital, naar de magische ring van vuur van Gandalf.

Klassieke fantasy- en sciencefictionverhalen hebben de manier waarop veel fans over de wereld denken beïnvloed. Ze hebben een Manicheïstische visie op goed versus kwaad ontwikkeld en de neiging om te beweren dat de toekomst van de beschaving voortdurend op het spel staat . De verhalen dienden ook als aansporing om groot te denken en enorme, onwaarschijnlijke dromen na te jagen.

Net zoals sciencefiction al veel uitvindingen voorzag die we vandaag de dag als vanzelfsprekend beschouwen (mobiele telefoons, videoconferenties en biometrische besturing), streven veel ingenieurs en uitvinders er vandaag de dag naar om baanbrekende technologieën te creëren waarmee de mens kan samensmelten met kunstmatige intelligentie of in de ruimte kan leven. Enerzijds de mogelijkheid van revolutionaire en disruptieve innovaties . Aan de andere kant zijn er de gevaren van arrogantie en roekeloosheid waar sciencefiction ons voor waarschuwde, van Frankenstein tot Metropolis en 2001: A Space Odyssey.

Als kind las Musk de Foundation -serie van Asimov , boeken die hem inspireerden tot zijn droom om een ​​kolonie op Mars te stichten. Ze spoorden hem aan om, zoals hij zelf zei in een toespraak bij de Amerikaanse luchtmachtacademie, "hard te werken om sciencefiction te maken en geen fictie." In de romans van Asimov draait het om een ​​briljante wiskundige genaamd Hari Seldon. Hij ontwikkelt een algoritmisch systeem om de toekomst te voorspellen. Hierdoor kan hij het einde van het Galactische Keizerrijk voorspellen en plannen maken om de menselijke beschaving te behouden door een nieuwe samenleving op een andere planeet te bouwen. De Foundation -serie van Asimov en de trilogie van Tolkien ('mijn favoriete boek aller tijden', aldus Musk) droegen bij aan het vormen van zijn grootse missiegevoel , omdat de helden in die boeken, zo vertelde hij in 2009 aan The New Yorker, 'de plicht voelden om de wereld te redden'.

Net als The Lord of the Rings beschrijven de Foundation -romans een verhaallijn die weerklank vindt bij rechtse politici die de wereld willen hervormen . Het is een verhaal waarin een held of een groep helden te maken krijgt met de uitdaging van een beschaving in crisis. Ze voeren oorlog tegen een gevaarlijke of stervende heersende klasse en streven ernaar een nieuwe wereld te bouwen uit de as van de oude. Robert A. Heinlein gebruikt een vergelijkbare plotdynamiek in The Moon Is a Harsh Mistress , waarin een kolonie vrijheidslievende kolonisten op de Maan en hun succesvolle opstand tegen de onderdrukkende heerschappij van bureaucraten op planeet Aarde worden beschreven.

Uiteraard laten literaire klassiekers meerdere interpretaties toe en we leven in een tijdperk waarin het standpunt van de lezer steeds belangrijker wordt gevonden dan de bedoelingen van de auteur. Tegelijkertijd valt op hoe vaak hedendaagse interpretaties van klassieke fantasy- en sciencefictionwerken indruisen tegen het gezond verstand en de wereldvisie van de auteurs.

Denk aan Mark Zuckerbergs beslissing om Facebook om te dopen tot 'Meta', een verwijzing naar de zogenaamde metaverse, een term die Neal Stephenson bedacht in zijn roman Snow Crash uit 1992. Hij beschrijft een angstaanjagende dystopische toekomst waarin de macht van het bedrijfsleven de overheidsinstellingen heeft vervangen en er een gevaarlijk virus rondwaart.

Of Stargate, de naam van het nieuwe initiatief van OpenAI op het gebied van kunstmatige intelligentie, samen met SoftBank en Oracle, dat samen met de regering van Trump werd aangekondigd. De naam is, opmerkelijk genoeg, de titel van een sciencefictionfilm uit 1994 waarin een Stargate-apparaat een portaal opent naar een verre planeet, waar een despotische alien zweert de aarde te vernietigen met een supercharged atoombom. Niet bepaald het soort magische portaal dat de meeste mensen zouden willen openen.

Tolkien zelf bekeek de "machine-aanbidders" met argwaan , zelfs met afkeer. Zijn ervaringen als overlevende soldaat van de verschrikkelijke Slag bij de Somme in de Eerste Wereldoorlog lieten hem een ​​blijvende afschuw van gemechaniseerde oorlogsvoering achter; Toen hij thuiskwam, was hij ook geschokt door de fabrieken en wegen die het Engelse landschap veranderden. Daarom wordt Mordor afgebeeld als een helse, industriële woestenij, geteisterd door oorlog en milieuvernietiging, in tegenstelling tot de groene Gouw van Eden, waar de hobbits wonen.

Met betrekking tot de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki in 1945 schreef Tolkien dat kernfysica – of welke technologische innovatie dan ook – niet noodzakelijkerwijs voor oorlogsvoering gebruikt hoeft te worden . "Het is helemaal niet nodig om ze te gebruiken. Als er al een hedendaagse verwijzing in mijn verhaal zit, dan is het naar wat mij de meest wijdverbreide veronderstelling van onze tijd lijkt: als iets kan, moet het ook. Dat lijkt me volkomen onjuist."

Gezien deze opvattingen zou Tolkien zich verbaasd hebben over de voorliefde van Silicon Valley om technologiebedrijven te vernoemen naar objecten uit The Lord of the Rings , met name bedrijven met banden met het Pentagon en de nationale veiligheid. En toch zijn twee door Thiel gesteunde bedrijven met door Tolkien geïnspireerde namen de hoeksteen geworden van het hedendaagse militair-industriële complex: data-analysebedrijf Palantir ontleent zijn naam aan de magische "ziende stenen" in The Lord of the Rings , terwijl de militaire AI-startup Anduril verwijst naar het hersmede zwaard van Aragorn.

De groeiende acceptatie van 'transhumanisme' in Silicon Valley, dat onderzoek omvat naar levensverlenging, machineverbetering en zelfs de zoektocht naar een oplossing voor de dood, onderstreept een van de centrale vragen die fantasy en sciencefiction aanwakkeren: Wat betekent het om mens te zijn? Deze vraag is de drijvende kracht achter verhalen die zich afspelen in de ruimte (van Star Trek tot Star Wars tot Doctor Who ) en verhalen die zich afspelen in een mythisch verleden.

In het geval van In de Ban van de Ring beweerde Tolkien dat sterfelijkheid deel uitmaakt van "de gegeven aard van de mens" . De elfen noemden het "Gods geschenk aan de mens", waardoor ze "zichzelf konden bevrijden van de vermoeidheid van de tijd". Sauron, zo merkte hij op, gebruikte de angst voor de dood om mensen naar de duistere kant te lokken met valse beloften van onsterfelijkheid, waardoor ze in zijn dienaren veranderden.

Veel trouwe lezers van In de Ban van de Ring identificeren zich niet langer met de hobbits van Midden-aarde, maar verlangen in plaats daarvan naar meer magische krachten (het soort dat de gevaarlijke Ring belooft te schenken tegen een verschrikkelijke prijs).

In een interview met The Atlantic uit 2023 vertelde Thiel dat zijn fascinatie voor onsterfelijkheid terug te voeren is op de elfen in The Lord of the Rings. Hij noemde hen 'onsterfelijke mensen'. Hij herhaalde de vraag van de interviewer: "Waarom kunnen wij geen elfen zijn?"

De neoreactionaire ideoloog Curtis Yarvin, die vindt dat de Amerikaanse democratie vervangen moet worden door een monarchie of een "chief executive", verwijst denigrerend naar de doorsnee kiezers die Trump hebben helpen kiezen als hobbits die alleen maar "kinderen willen ondervragen en opvoeden".

Tolkien daarentegen beschreef zichzelf trots als "een hobbit (in alles behalve zijn omvang). Ik hou van tuinen, bomen en ongerepte landbouwgrond; ik rook pijp en ik houd van lekker, eenvoudig (ongekoeld) eten, maar ik heb een hekel aan de Franse keuken." In de Ban van de Ring wordt niet alleen vanuit het perspectief van de hobbits verteld, maar het is Frodo's tuinman, de nederige Sam Gamgee (en niet de nobele koning Aragorn of de grote tovenaar Gandalf) die de ware held van het epos wordt.

Sam speelt een cruciale rol bij het volbrengen van de missie om de Ring te vernietigen. Zijn verhaal is het slotverhaal van de trilogie. Na de Oorlog om de Ring keert Sam terug naar de Gouw, waar hij tot burgemeester wordt gekozen, trouwt met zijn vriendin Rosie en dertien kinderen grootbrengt.

Sam, zo schreef Tolkien in een brief uit 1956, werd geïnspireerd door de dappere Engelse soldaten met wie hij tijdens de Eerste Wereldoorlog had gediend. Uit andere brieven blijkt dat hij de heldendaden van Sam en Frodo zag als een bewijs van zijn overtuiging dat kleine handen "de wielen van de wereld draaiende houden" omdat "ze dat moeten, terwijl de ogen van de groten elders zijn."