Carthage door Eve Macdonald: De dag dat Hannibal 20.000 mensen doodde

Het is 146 v.Chr. Een vrouw staat op de hoogten van de machtige citadel van Carthago, Noord-Afrika, en kijkt neer op de laatste momenten van deze eens zo trotse stad, hoofdstad van een enorm mediterraan rijk.

Na een belegering van drie jaar hebben de Romeinse legioenen Carthago eindelijk ingenomen.

De Romeinse geschiedschrijver Appianus vertelt ons dat de vrouw op de muren – de vrouw van Hasdrubal, de laatste bevelhebber van Carthago – tot woede gedreven door de aanblik van haar echtgenoot, die knielend overgaf, een vloek uitschreeuwde: 'Op deze Hasdrubal, verrader van zijn land en haar tempels, van mij en zijn kinderen, mogen de goden van Carthago wraak nemen.'

Vervolgens wierp ze haar kinderen in de vlammen, waarna ze zichzelf er ook nog eens in wierp. 'De ultieme verklaring van de dood boven slavernij', aldus Eve Macdonald.

Het had zo gemakkelijk anders kunnen aflopen – vooral toen de briljante Carthaagse generaal Hannibal het bevel voerde – en Carthago zou niet bepaald vriendelijker zijn geweest voor Rome. Ze stonden immers bekend om hun wreedheid en offerden zelfs hun kinderen aan hun sinistere goden Tanit en Baäl.

Carthago was van Fenicische oorsprong. De Feniciërs waren zeelieden met een uitgekiende handelskennis, wat hen enorm rijk maakte.

Een volk met zo'n grote dynamiek begon al snel een groot deel van het Middellandse Zeegebied te domineren. Het leek erop dat ze in conflict zouden komen met een kleine, maar snel opkomende en bijzonder agressieve stad in Midden-Italië, genaamd Rome.

De Punische Oorlogen, zoals Rome ze noemde, duurden meer dan 100 jaar. Ze vochten 23 jaar lang om Sicilië, wat hen bijna failliet liet gaan. En in 256 v.Chr. vochten ze de kolossale zeeslag bij Ecnomus uit, een van de grootste zeeslagen ooit qua aantallen. Er waren die dag zo'n 200.000 matrozen en mariniers op zee. Rome won.

Maar Carthago was veel te machtig om in één slag verslagen te worden, en nog later kwam Hannibal, inzet, Romes gevaarlijkste vijand. Als een soldatengeneraal sliep hij in zijn mantel op de harde grond, samen met zijn mannen.

Macdonald geeft een bravoure-achtige hervertelling van het hele verhaal, de Alpen, de olifanten en ook de oversteek van de Rhône. Uiteindelijk kwam de catastrofale Romeinse nederlaag bij Cannae, waar minstens 20.000 Romeinen op één dag werden afgeslacht – meer dan de Britten op de eerste dag aan de Somme verloren.

Onder de Romeinse doden bevonden zich de consul en maar liefst 80 senatoriale lieden. 'De regerende elite van Rome was uitgeroeid.'

Rome was, naar alle rationele maatstaven, ten onder gegaan. Toch weigerden ze het, met een typisch Romeinse vasthoudendheid, simpelweg te erkennen. Zoals de Romeinse dichter Ennius het verwoordde: 'De overwinnaar is niet zegevierend als de overwonnene zichzelf niet zo beschouwt.' Ze schraapten een leger bijeen van oudere mannen en boerenjongens, vochten terug – en Hannibal slaagde er nooit in Rome in te nemen. Nadat hij de steun van zijn mede-Carthagers had verloren en door de Romeinen was gearresteerd, vluchtte hij oostwaarts in ballingschap en stierf in Klein-Azië.

In 146 v.Chr. verwoestten de Romeinen de stad letterlijk. Vervolgens maakten ze de stad met de grond gelijk, waar ze nog steeds ligt, aan de rand van het huidige Tunis.

Macdonald heeft uitstekend werk verricht door de 'heldhaftige krijgers, prachtige koninginnen en onverschrokken ontdekkingsreizigers, de kolonisten, schurken en slachtoffers' nieuw leven in te blazen en hen te redden uit de vergetelheid, van de vlammen en van de wraak van Rome.