Caravaggio: Documenten onthullen mysteries van zijn laatste reis

Op de sterfdag van Michelangelo Merisi, beter bekend als Caravaggio, op 18 juli 1610, kwam er historisch nieuws naar boven over de laatste reis van de schilder en de ware omstandigheden van zijn overlijden. De ontdekking werd gedaan door historicus Silvano Vinceti, die al bekend was om zijn onderzoek naar het Lombardische genie. Hij ontdekte onlangs documenten en getuigenissen die enkele lang gekoesterde overtuigingen herschrijven.

Tot nu toe werd aangenomen dat Caravaggio op het strand van Feniglia, vlakbij Orbetello, landde tijdens zijn laatste reis naar Rome om gratie te verkrijgen van paus Paulus V. Volgens Vinceti "ging de schilder echter niet daar aan land, maar op het minder bekende strand van Croce, ten zuidwesten van het Spaanse fort in Porto Ercole", vertelde hij aan Adnkronos. "Dat afgelegen en verborgen gebied was het enige dat hem in staat stelde te ontkomen aan gevangenneming door de Spaanse soldaten die de haven bewaakten", aldus Vinceti. "De locatie ligt direct onder de imposante muren van het fort, beschermd door kliffen en ver weg van de blikken van patrouilles."

Historicus en onderzoeker Silvano Vinceti herontdekte later een brief gedateerd 29 juli 1610, ondertekend door Deodato Gentile, pauselijk afgevaardigde in Napels, en gericht aan Scipione Borghese, hoofd van de rechtspraak tijdens Caravaggio's ontsnapping. De brief vermeldt dat de felucca (een kleine, snelle boot) Caravaggio's "bezittingen" terugbracht naar Napels, waaronder slechts drie schilderijen. Gentile schrijft: "Ik heb de schilderijen onmiddellijk laten controleren en ik constateer dat er geen meer bestaan, behalve drie, die van Johannes en Magdalena." Dit detail werpt volgens Vinceti nieuw licht op het mysterie van de werken die de schilder meenam. Niet vijf of zes, zoals gespeculeerd is, maar slechts drie: twee afbeeldingen van Johannes en Magdalena. De schilderijen werden teruggegeven aan Costanza Colonna, de markiezin en beschermvrouwe van de schilder, in haar residentie in Chiaia, waar Caravaggio was vertrokken.

Maar de belangrijkste ontwikkeling betreft misschien wel de doodsoorzaak. Een analyse van de aan Caravaggio toegeschreven resten – gevonden in Porto Ercole en bestudeerd door een internationaal team van wetenschappers van de Universiteit van Bologna en andere Italiaanse en Europese instellingen – heeft definitieve resultaten opgeleverd. "We kunnen concluderen", schrijven onderzoekers Michel Drancourt, Rémi Barbieri, Elisabetta Cilli, Giorgio Gruppioni en anderen, "dat de man stierf aan sepsis veroorzaakt door Staphylococcus aureus, waarschijnlijk na een superinfectie van wonden opgelopen tijdens een ruzie in Napels." Deze hypothese wordt ondersteund door de aanwezigheid van een bot dat is aangetast door osteomyelitis, een typische complicatie van sepsis.

Het beeld dat ontstaat, benadrukt Vinceti, is dat van een Caravaggio die verzwakt is door ziekte, opgejaagd door de wet en gereduceerd tot een eenzame voortvluchtige. "Niet de vervloekte romanticus uit negentiende-eeuwse biografieën, maar een gewonde man, wanhopig op zoek naar vergeving en redding, met slechts drie schilderijen op paneel en een lichaam verteerd door onbehandelde infecties."

Silvano Vinceti is de auteur van verschillende boeken: "Het raadsel van Caravaggio. Wetenschappelijke hypothesen over de dood van de schilder" (met Giorgio Gruppioni, Armando Editore, 2010), "Het mysterie van Caravaggio. Een losbandig leven, een mysterieuze dood, een vermist lichaam" (Rizzoli, 2010), "Caravaggio. De wieg van de grote schilder. Een onderzoek naar de jeugd van de kunstenaar" (met Giorgio Gruppioni, Armando Editore, 2010) en "Porto Ercole. Caravaggio's laatste thuis" (met Giorgio Gruppioni en Antonio Moretti, Armando Editore, 2010).