Onderwijs geven is hard werken en er is geen app die dat kan vervangen

Wat gebeurt er als ouders "ontslag nemen", scholen toegeven en de samenleving zonder criteria digitaliseert? Het onderwijs in Portugal evolueert naar een technologisch model dat de essentie vergeet: aanwezigheid, kritisch denken en verantwoordelijkheid.

We leven in een tijd waarin digitale transformatie synoniem is geworden met vooruitgang. Op alle gebieden, inclusief het onderwijs, wordt technologie gepresenteerd als een oplossing. Maar als we goed kijken, beseffen we dat digitalisering vaak zonder criteria wordt doorgevoerd, zonder de basis te leggen en, erger nog, vergeten wordt wat er echt toe doet: menselijke ontwikkeling.

Een van de meest recente gevallen die me verbijsterde, was dat van een nationaal examen Portugees, waarbij studenten een koptelefoon moesten gebruiken om naar een audiobestand te luisteren. De vraag is simpel en verontrustend: hoe kan een docent garanderen dat de student naar de audio van het examen luistert en niet naar iets anders? Wanneer hebben we besloten dat technologie meer waard was dan de veiligheid en ernst van een nationale toets? En sterker nog: hoe kan het dat een Portugees examen uitsluitend op een computer wordt afgenomen, zonder ook maar één regel met de hand geschreven? Is het niet eens meer nodig om te kunnen schrijven? Tellen handschrift, handschriftexpressie, het ritme van gedachten dat op papier wordt gezet, niet meer mee? Zijn we echt bereid om basisvaardigheden op te geven in naam van "digitale efficiëntie"?

Daarbij komt nog het wijdverbreide gebruik van smartphones op scholen. Op veel scholen zijn er geen duidelijke regels en op andere scholen heerst er een gevaarlijke permissiviteit. Mobiele telefoons zijn een verlengstuk van het lichaam geworden, geaccepteerd als onvermijdelijk, terwijl veel kinderen en adolescenten in feite helemaal geen digitale geletterdheid hebben, en in veel gevallen hun ouders ook niet!

Het klassieke argument "zodat ze bereikbaar zijn" wordt gebruikt als excuus om een ​​kind een smartphone met onbeperkte toegang te geven. Als het doel is om contact te garanderen, geef ze dan een mobiele telefoon met knoppen waarmee ze alleen kunnen bellen. Simpel. Maar de waarheid is dat het makkelijker is om met de stroom mee te gaan dan de verantwoordelijkheid te nemen om ze op te voeden. Waar blijft de tijd die besteed wordt aan het observeren en praten met kinderen? De digitale black-out die we een paar maanden geleden meemaakten, onthulde veel meer dan infrastructuurproblemen: het onthulde de leegte van aanwezigheid. Veel ouders wisten niet wat ze met hun kinderen aan moesten zonder wifi. Dat zegt alles.

Er is nog een ander fenomeen dat me zorgen baart: scholen die ervoor hebben gekozen om fysieke boeken en handwerk volledig te elimineren en uitsluitend via computers te werken. Op het eerste gezicht lijken dit innovatieve en digitaal geavanceerde onderwijsmodellen. Maar de waarheid is dat ze, door de onderwijservaring te beperken tot het scherm, de ontwikkeling van essentiële menselijke vaardigheden in gevaar brengen.

Fijne motoriek, concentratievermogen buiten de digitale wereld, fysieke creativiteit, empathie en praktische samenwerking zijn vaardigheden die in de fysieke wereld worden ontwikkeld en cruciaal zijn voor het vormen van evenwichtige en bewuste volwassenen. Een volledig gedigitaliseerd onderwijs staat niet gelijk aan vooruitgang. Integendeel, het kan een enorme achteruitgang betekenen in de voorbereiding op het maatschappelijke leven.

Het is belangrijk om duidelijk te maken dat ik niet tegen de adoptie van digitale technologie ben. Integendeel, ik werk in digitale marketing en ik weet welke waarde technologie kan opleveren als het goed wordt toegepast. Het probleem is niet de technologie, maar het onkritische gebruik ervan. Digitale technologie moet worden geïntegreerd met de context, met criteria en wanneer het waarde toevoegt, zonder de ontwikkeling van fundamentele menselijke vaardigheden in gevaar te brengen.

Ik ben een voorstander van onderwijs als pijler van de maatschappelijke evolutie. En ik heb het niet alleen over institutioneel onderwijs. Ik heb het over onderwijs dat dagelijks wordt opgebouwd, met voorbeelden, aanwezigheid, actief luisteren en intentie. De Waldorfpedagogiek die ik voor mijn dochters heb gekozen, leert precies dit: het ontwikkelen van kritisch denken, empathie, autonomie en verbinding met de echte wereld. Deze pedagogiek bestaat al meer dan 100 jaar en is aanwezig in tientallen landen, met scholen in Engeland die een eeuw bestaan ​​vieren. In Portugal hebben belangrijke figuren uit onze geschiedenis, zoals Snu Abecassis, oprichter van Edições D. Quixote, net als haar kinderen op een Waldorfschool gezeten. Deze aanpak is niet nieuw. Sterker nog, ze is relevanter dan ooit in een tijd die vraagt ​​om humanisme, kritisch denken en bewustzijn.

Technologie is een krachtig instrument. Maar dat is het ook: een instrument. Het vervangt relaties niet, het lost problemen niet op zichzelf op en bovenal vereist het criteria en context. Digitale technologie integreren in het onderwijs betekent niet dat je vervangt wat essentieel is. Want onderwijs is hard werken. En als we niet bereid zijn die verantwoordelijkheid te nemen, is er geen app, platform of kunstmatige intelligentie die ons kan redden van de gevolgen van het 'opgeven' van onze kinderen.

Het is aan ons, ouders, ondernemers, zakelijke besluitvormers en maatschappelijke leiders, om ons niet te laten meeslepen door de kudde. Ware innovatie schuilt niet in het vervangen van mensen, maar in het waarderen ervan. Dát is het debat dat we moeten voeren. Dringend, zonder filters en met moed.